Τι σχέση θα μπορούσαν να έχουν οι παιδικές φωνές και τα ξέγνοιαστα γέλια, που ακούγονται περνώντας από ένα προαύλιο δημοτικού σχολείου με το παγωμένο βλέμμα των “καταραμένων της ζωής”, που εκτίουν το υπόλοιπο της ποινής τους, ψάχνοντας μια νότα σωματικής ή ψυχικής ελευθερίας ανάμεσα στους ωχρούς τοίχους μιας φυλακής; Φαινομενικά, και εκ πρώτης όψεως, καμία απολύτως. Ανάμεσα στις δυο παραπάνω εικόνες αναμφίβολα μεσολαβεί άβυσσος. H “μαγική” ενέργεια και η μεταφυσική αύρα ενός σκύλου, όμως, μπορεί, όχι μόνο να ρίξει άπλετο φως στην άβυσσο αυτή, μα, στη μεν πρώτη εικόνα να προσδώσει την αγάπη για το διάβασμα, τη καλλιέργεια του ατόμου και τη παραγωγή αυτοπεποίθησης και στη δεύτερη, τη χαμένη ελπίδα, την ειλικρινή μεταμέλεια και το κίνητρο για μια νέα ζωή.
Του Σίμου Χριστοφάκη – Σαρρή*
Το νέο νομοσχέδιο για τα ζώα συντροφιάς, στο οποίο πρόσφατα ολοκληρώθηκε η διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης, κάνει ένα ιδιαίτερα πρωτοποριακό βήμα στο αρ. 25 παρ. 2 ορίζοντας ρητά “την αξιοποίηση σκύλων βοήθειας και ζώων θεραπείας σε νοσοκομεία, κέντρα απεξάρτησης, κάθε είδους νοσηλευτικά ιδρύματα, θεραπευτήρια και γηροκομεία για την υποστήριξη θεραπευτικών σκοπών (“Animal Assisted Therapy” ή “Pet Therapy”), ιδίως για την αντιμετώπιση ψυχικών διαταραχών, καθώς και την προαγωγή της ψυχικής υγείας και της ψυχοκινητικής αποκατάστασης των ασθενών”, πάγια πρόταση του κυβερνώντος κόμματος, για το οποίο άρθρο είχαν λάβει χώρα ουκ ολίγες συζητήσεις, οι οποίες επικεντρώνονταν περισσότερο στο εφαρμοστικό του μέρος. Η συγκεκριμένη αξιέπαινη κίνηση μπορεί να αποτελέσει ένα κρίκο μιας αρκετά μακράς αλυσίδας δράσεων αξιοποίησης του εκάστοτε σκύλου τόσο στο κομμάτι της εκπαίδευσης, όσο και σε αυτό των σωφρονιστικών καταστημάτων και των προγραμμάτων επανένταξης κρατουμένων, καθιστώντας τη χώρα μας παράδειγμα κατανόησης και αξιοποίησης αυτού του μοναδικού πλάσματος σε ένα σύνολο δράσεων ανθρωποκεντρικού χαρακτήρα, ακολουθώντας ταυτόχρονα τα πρότυπα ιδιαίτερα εξελιγμένων και φιλοζωικά ανεπτυγμένων χωρών όπως οι ΗΠΑ, η Αγγλία, ο Καναδάς, η Νορβηγία κ.α. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να αναφέρουμε πως και στη χώρα μας έχουν υπάρξει ιδιαίτερα σοβαρές μεμονωμένες κινήσεις προσώπων που έχουν το know how για την υλοποίηση αντίστοιχων προγραμμάτων τόσο στην εκπαίδευση, όσο και στο κομμάτι των σωφρονιστικών καταστημάτων οι οποίες δυστυχώς ατονούν ή χάνονται σε πιλοτικές εφαρμογές περιορισμένης χρονικής διάρκειας, δυσπρόσιτες σε ένα ευρύτερο κοινό .
Πιο συγκεκριμένα στο κομμάτι της εκπαίδευσης η παρουσία των σκυλιών μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες και μη, στην αύξηση της συγκέντρωσής τους, στη φιλαναγνωσία καθώς οι μικροί μαθητές νιώθουν πως δε κρίνονται, διότι τα μάτια ενός σκύλου σε περιβάλλουν πάντα με τη μέγιστη στοργή και ποτέ με αρνητισμό και επικριτική διάθεση, στην αύξηση της αυτοπεποίθησης, στη στοχοθεσία και τη στοχοπροσήλωση, στο τερματισμό της μάστιγας του φαινομένου του σχολικού εκφοβισμού κ.α. Έρευνες πανεπιστημίων όπως του University of Tennessee , του Georgia Southern University, του St. Catherine University κ.α δείχνουν πως η ένταξη των σκύλων στις σχολικές αίθουσες έφερε στους μαθητές :
- Αύξηση σεροτονίνης
- Αύξηση ντοπαμίνης
- Σταθεροποίηση καρδιακών παλμών
- Μείωση της κορτιζόνης
- Μείωση στρες
- Μείωση επιθετικότητας
- Αύξηση συγκέντρωσης και στοχοπροσήλωσης μαθητή
- Ανάπτυξη δεξιοτήτων ανάγνωσης-γραφής-ρητορικής δεινότητας
- Αύξηση αυτοπεποίθησης
- Ανάπτυξη αισθήματος φιλοζωίας μαθητών
- Ανάπτυξη αισθήματος υπευθυνότητας
- Ανάπτυξη συναισθηματικής ευφυίας
- Antibullying Activity
- Ενίσχυση ανοσοποιητικού συστήματος μαθητών
- Καλλιέργεια ομαδικού πνεύματος
Προκειμένου να εισαχθεί ένα ζώο σε κάποιο τέτοιο πρόγραμμα θα πρέπει αφενός ηλικιακά να είναι μεταξύ 2-8 ετών (ανάλογα με τη φυλή του) και να έχει περάσει μια μακρά περίοδο εκπαίδευσης από πιστοποιημένο εκπαιδευτή με εμπειρία σε αντίστοιχες καταστάσεις.
Στο δεύτερο μέρος, αυτό των σωφρονιστικών καταστημάτων τα αποτελέσματα είναι ακόμα πιο ηχηρά και συνάμα ευδιάκριτα, με τη πρωτοστατούσα πολιτεία της Ουάσινγκτον να αξιοποιεί από το 1981 πρώην αδέσποτα σκυλιά για τα οποία το μέλλον τους δε προκαθοριζόταν ως ευοίωνο, σε πρόγραμμα επανένταξης κρατουμένων, όπου οι δεύτεροι έχουν την ευκαιρία να εκπαιδευτούν οι ίδιοι και ή να πάρουν το ρόλο του εκπαιδευτή, εκπαιδεύοντας εξαρχής ένα πρώην αδέσποτο ή αν μιλάμε για ένα ήδη εκπαιδευμένο ζώο να το εξελίξουν ακόμα περισσότερο. Η όλη διαδικασία λαμβάνει χώρα είτε σε ομάδες εργασίας είτε κατά μόνας, με τη παρουσία πάντα πιστοποιημένου εκπαιδευτή και φυσικά αστυνομικών υπαλλήλων. Το εν λόγω πρόγραμμα τέθηκε σε εφαρμογή σε αρκετές πολιτείες της Αμερικής και εν συνεχεία εξαπλώθηκε και σε άλλες χώρες του κόσμου ως ένα μέσο μείωσης των παραβατικών συμπεριφορών εντός των σωφρονιστικών καταστημάτων και ως μια πυξίδα βελτίωσης των συνθηκών κράτησης και της ψυχολογίας των ίδιων των κρατουμένων. Τα ποσοστά από την έρευνα των πανεπιστημίων Ohio state University και Washington State University Spokane έρχονται να επιβεβαιώσουν του λόγου το αληθές, ότι δηλαδή η μείωση της εγκληματικότητας εντός των σωφρονιστικών καταστημάτων που εφάρμοσαν το πρόγραμμα ξεπερνά το 35%. Στη χώρα μας με αφορμή τη Παγκόσμια Ημέρα Αδέσποτων Ζώων είδαμε να λαμβάνει χώρα μια καινοτόμος ιδέα το συντονισμό της οποίας ανέλαβε η Γενική Γραμματέας Αντεγκληματικής Πολιτικής κα. Νικολάου, ξεκινώντας σε τρία καταστήματα κράτησης, μια εργασία όπου εθελοντικά οι ίδιοι οι τρόφιμοι φτιάχνουν σκυλόσπιτα τα οποία είναι προς διάθεση σε φιλοζωικά σωματεία προκειμένου να καλύψουν τις πρωτεύουσες ανάγκες των σκύλων που φιλοξενούνται εκεί. Ιδέα η οποία δημιουργεί με άμεσο τρόπο, δίαυλο ανάμεσα σε αυτά τα πλάσματα και στους ανθρώπους οι οποίοι καλούνται να πατήσουν στο μηχάνημα της ζωής το κουμπί της επανεκκίνησης.
Το τι θα επιλέξεις να κρατήσεις ως πλοηγό ζωής από τη συναναστροφή σου με αυτά τα υπέροχα τετράποδα εξαρτάται καθαρά από εσένα και από το κατά πόσο οι δέκτες σου θα είναι ανοιχτοί για να διδαχτείς αυτό το οποίο δίδασκε και σε εμένα καθημερινά ο δικός μου σκύλος, από τη πρώτη μέρα που στρίμωξε ως κουτάβι τη μουσούδα του στην αγκαλιά μου, και για 14,5 συναπτά έτη, μέχρι τη σπαρακτική στιγμή που το παρέδωσα στην αγκαλιά της γης και στα χέρια του Δημιουργού του, πως η φιλανθρωπία και η φιλοζωία είναι έννοιες άρρηκτα συνδεδεμένες και πως η αξιοπρέπεια περνάει από ένα και μόνο κανάλι, αυτό της αλληλοβοήθειας και της συμπόνιας.
*Ο Σίμος Χριστοφάκης-Σαρρής είναι Νομικός-Αρθρογράφος και Συντονιστής Φιλοζωίας ΝΔ
