Στήριξη αλλά και κριτική στο Νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, άσκησε η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) στη συζήτηση που έγινε στην ολομέλεια με την αρμόδια Επίτροπο Ιλβα Τζοχάνσον.
Στη γνωμοδότησή της, η ΕΟΚΕ εκφράζει επιφυλάξεις ως προς την ικανότητα του Συμφώνου να είναι αποτελεσματικό και να συμβαδίζει με τις αξίες της ΕΕ.
Ανοίγοντας τη συζήτηση, η πρόεδρος της ΕΟΚΕ Κρίστα Σβενγκ δήλωσε: «Δεν υπάρχει καθόλου χρόνος για χάσιμο. Το νέο σύμφωνο αποτελεί ευκαιρία για την ΕΕ προκειμένου να προχωρήσει στη δημιουργία μιας στέρεης κοινής βάσης για την ανάληψη δράσης σε ζητήματα μετανάστευσης και ασύλου».
Η Επίτροπος υπέδειξε την παράτυπη μετανάστευση ως την πιο επείγουσα τωρινή πρόκληση, καθώς η διαχείρισή της δεν είναι επαρκής. Κατά τη γνώμη της Επιτροπής, τα βαθύτερα αίτια της παράτυπης μετανάστευσης πρέπει να αντιμετωπιστούν και η συνεργασία με τρίτες χώρες να ενταθεί. Ιδιαίτερα σημαντική είναι επίσης η αποτελεσματικότερη διαχείριση των επιστροφών, καθώς μόλις μία στις τρεις αποφάσεις επιστροφής τίθεται έμπρακτα σε εφαρμογή. Γι αυτό η λειτουργική αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών έχει τεράστια σημασία.
Η κ. Τζοχάνσον τόνισε επίσης την ανάγκη επένδυσης σε νόμιμες οδούς μετανάστευσης, τόσο για τους πρόσφυγες μέσω προγραμμάτων μετεγκατάστασης, όσο και για τους οικονομικούς μετανάστες, καθώς και την ανάγκη παροχής στους νόμιμους μετανάστες ευκαιρίας να ενταχθούν στην κοινωνία της ΕΕ.
Η κριτική της ΕΟΚΕ αφορούσε πρωτίστως το γεγονός, ότι το σύμφωνο επικεντρώνεται κυρίως στις επιστροφές και τη διαχείριση των συνόρων, σε βάρος άλλων φλεγόντων ζητημάτων, όπως οι νόμιμες οδοί μετανάστευσης, οι ασφαλείς οδοί για την απόκτηση ασύλου και η ένταξη των μεταναστών. Επίσης, σύμφωνα με την ΕΟΚΕ, ορισμένες από τις προτεινόμενες λύσεις δεν είναι πρακτικά εφικτές.
Ο εισηγητής της γνωμοδότησης Χοσέ Αντόνιο Μορένο Ντίας, μίλησε για «προβληματικά σημεία που κρύβονται στις λεπτομέρειες των προτάσεων» της Επιτροπής.
«Τρέφαμε μεγάλες προσδοκίες για το σύμφωνο, οφείλω ωστόσο να ομολογήσω ότι είμαστε μάλλον απογοητευμένοι. Η ανάλυση της Επιτροπής είναι καλή, συμφωνούμε με τα συμπεράσματα, ωστόσο είμαστε δυσαρεστημένοι λόγω των προβληματικών σημείων που κρύβονται στις λεπτομέρειες των προτάσεων», ανέφερε σχετικά.
Επικριτικός ήταν και ο συνεισηγητής της γνωμοδότησης Κρίστιαν Πιρβουλέσκου, καλώντας την Επιτροπή να υιοθετήσει τολμηρότερη προσέγγιση και τονίζοντας ότι είναι πολύ σημαντικό να έχουμε το θάρρος να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους».
Η ΕΟΚΕ δεν είναι πεπεισμένη ότι ο νέος εθελοντικός και επιλεκτικός μηχανισμός αλληλεγγύης για την μετεγκατάσταση ή την επιστροφή, θα οδηγήσει όντως στην ελάφρυνση του βάρους των χωρών που υφίστανται τις περισσότερες πιέσεις. Δεν υπάρχουν κίνητρα για τη συμμετοχή των χωρών στον μηχανισμό, παρότι ορισμένες εξ αυτών αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στο προηγούμενο πρόγραμμα μετεγκατάστασης.
Η ΕΟΚΕ θεωρεί επίσης ανεπαρκές το προτεινόμενο σύστημα ελέγχου διαλογής πριν την είσοδο και τις διαδικασίες στα σύνορα: δεν είναι σαφές πόσο εφικτή είναι πραγματικά η ολοκλήρωση του ελέγχου εντός πέντε ημερών, ιδίως στις χώρες με τον υψηλότερο αριθμό παράτυπων αφίξεων από τη θάλασσα.
Η Επίτροπος εξέφρασε την «απόλυτη διαφωνία» της στις επικρίσεις περί έλλειψης φιλοδοξίας από την Επιτροπή και ανέφερε ότι «η πραγματικότητα σήμερα είναι πολύ διαφορετική από το 2015, όταν είχαμε μαζική εισροή προσφύγων και η μετεγκατάσταση ήταν σημαντικό ζήτημα». Εξήγησε ότι η μεγάλη πλειονότητα των παράτυπων νεοεισερχόμενων σήμερα, δεν είναι πρόσφυγες. Γι’ αυτό, οι ταχείες αποφάσεις και οι επιστροφές έχουν ιδιαίτερη σημασία.
Η Επίτροπος πρόσθεσε ότι οι αποδοτικές διαδικασίες επιστροφής είναι σημαντικές για δύο λόγους: Αφ’ ενός, στέλνουν ισχυρό μήνυμα στους διακινητές ανθρώπων που υπόσχονται στους μετανάστες ότι από τη στιγμή που θα πατήσουν το πόδι τους σε ευρωπαϊκό έδαφος θα μπορούν να μείνουν για πάντα. «Πρέπει να καταστήσουμε σαφές ότι αυτό δεν αληθεύει», παρατήρησε η Επίτροπος.
Αφ’ ετέρου, οι διαδικασίες στα σύνορα και οι επιστροφές, συνδέονται με την προστασία του δικαιώματος αίτησης ασύλου και την υποχρέωση παροχής διεθνούς προστασίας σε όσους τη δικαιούνται.
«Είναι σημαντικό να υπερασπιστούμε το δικαίωμά τους να έρχονται εδώ και να αιτούνται άσυλο και να εγγυηθούμε μια σωστή και δίκαιη διαδικασία», ανέφερε η Επίτροπος. «Μετά το πέρας της διαδικασίας, αν η απόφαση είναι αρνητική, τότε δεν δικαιούνται διεθνή προστασία και πρέπει να επιστρέψουν στη χώρα τους. Αυτό μας ζητούν οι Ευρωπαίοι πολίτες -να κάνουμε αυτή τη διάκριση. Όσοι δικαιούνται να μείνουν είναι καλοδεχούμενοι και θέλουμε να αποτελέσουν μέρος της κοινωνίας μας».
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, τα μέλη της ΕΟΚΕ εξέφρασαν τον εντονότατο προβληματισμό τους σχετικά με την κατάσταση στη μεθόριο της ΕΕ με τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, όπου 2.500 μετανάστες παραμένουν χωρίς στοιχειώδη στέγη και αγωνίζονται να επιβιώσουν σε συνθήκες πείνας, δίψας και χειμερινού ψύχους, παρότι η ΕΕ έχει χρηματοδοτήσει το πλήρως εξοπλισμένο για το χειμώνα κέντρο Bira. Οι τοπικές αρχές ωστόσο, αρνούνται να το ανοίξουν.
«Γνωρίζω ότι η ΕΕ θα διαθέσει επιπλέον 3,5 εκατομμύρια ευρώ πέραν των 88 εκατομμυρίων ευρώ που έχει ήδη διαθέσει στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη τα τελευταία τρία χρόνια, προκειμένου να στηρίξει τους ευάλωτους πρόσφυγες και μετανάστες», ανέφερε η πρόεδρος της ΕΟΚΕ . «Ωστόσο δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να αντιδρούμε αποκλειστικά μέσω χρηματοοικονομικών κινήτρων. Πρέπει να υλοποιήσουμε λύσεις διαρκείας βασισμένες στην αλληλεγγύη. Χρειαζόμαστε επίσης, ασφαλείς οδούς μετανάστευσης και καλύτερες συνθήκες διαβίωσης στις χώρες προέλευσης, πράγμα που μπορεί να επιτευχθεί μέσω της ανάπτυξης πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών πολιτικών».
