O διεθνολόγος, διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων Κωνσταντίνος Φίλης μιλά στο The President, για την κρίσιμη Σύνοδο Κορυφής, που ξεκινά σήμερα στις Βρυξέλλες και θα διαρκέσει μέχρι την Παρασκευή, στο τραπέζι της οποίας γι’ ακόμη μία φορά θα βρεθεί η τουρκική προκλητικότητα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Eπισημαίνει ότι η Ελλάδα και η Ε.Ε. διαθέτουν την απαραίτητη, διπλωματική εργαλειοθήκη, προκειμένου να πιέσουν την Άγκυρα για αποκλιμάκωση. Δεν παραλείπει, ωστόσο, να εκφράσει τις αμφιβολίες για το αν θα υπάρξει θετική έκβαση. «Είναι σχεδόν αδύνατο να υπάρξει ομοφωνία των ευρωπαίων για κυρώσεις που θα «δαγκώνουν» την Τουρκία» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Αναφορικά με τα σενάρια που θέλουν την Ελλάδα έτοιμη για στρατιωτική επιχείρηση, ο κύριος Φίλης είναι ξεκάθαρος. «Μόνο αν εξαντληθούν τα διπλωματικά μέσα, πρέπει να αποτραπεί επιχειρησιακώς το Ορούτς Ρέις, σε περιοχή που βρίσκεται μέσα από τα 12 μίλια σε σχέση με το Καστελλόριζο, πολλώ δε μάλλον στα 6,5 μίλια από το Καστελλόριζο” τονίζει.
«Μόνο μία αμερικανική παρέμβαση φαίνεται πως θα λειτουργούσε ως καταλύτης» δηλώνει όταν ο διάλογος επανέρχεται στην επίτευξη λύσης και σε σχέση με το πάγωμα της έναρξης διερευνητικών τίτλων.
Συνέντευξη στην Ελένη Κριτσιδήμα.
Στη Σύνοδο Κορυφής, η Ελλάδα θα παίξει το χαρτί της Διπλωματίας, γι’ ακόμη μία φορά. Εκτιμάτε ότι θα υπάρξει αποτέλεσμα ή η στρατιωτική εμπλοκή θα είναι η αναγκαστική λύση;
Η στρατιωτική εμπλοκή αποτελεί λύση μόνο όταν έχει αποτύχει πλήρως η διπλωματία. Και είναι προφανές ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν διπλωματικά εργαλεία. Το ζήτημα είναι αν τα εργαλεία που έχουμε στα χέρια μας, εμείς και η Ε.Ε., μπορούν να επηρεάσουν τη στάση της Τουρκίας. Ασφαλώς, εμείς θα επιχειρήσουμε να τα αξιοποιήσουμε.
Όμως είναι δύσκολο, στη συγκεκριμένη Σύνοδο, να έχουμε αποφάσεις, ώστε να αλλάξει το τοπίο άμεσα, καθώς θα πρέπει αυτές να είναι σκληρές και στοχευμένες. Απ΄ ότι φαίνεται δεν είμαστε κοντά σε κάτι τέτοιο. Για την ώρα, μάλιστα, είναι σχεδόν αδύνατο να υπάρξει ομοφωνία των ευρωπαίων για κυρώσεις που θα «δαγκώνουν» την Τουρκία.
Για εμάς, είναι σημαντικό να καταστήσουμε σαφές στους εταίρους πως πρέπει να διακόψουν την παροχή αμυντικού εξοπλισμού προς την Τουρκία. Για παράδειγμα, η Γερμανία τα υποβρύχια, η Ισπανία το ελικοπτεροφόρο. Βεβαία, αυτό είναι ακόμη δυσκολότερο, διότι μιλάμε για τεράστια οικονομικά και αμυντικά συμφέροντα. Θα ήταν μία πίεση, όμως, αν γινόταν και ο Ερντογάν θα τη λάμβανε σοβαρά υπ’ όψιν του, παράλληλα με στοχευμένες κυρώσεις. Θυμίζω πως σε αντίστοιχη ενέργεια έχει προβεί ο Καναδάς, διακόπτοντας την παροχή αμυντικού υλικού στην Τουρκία. Παρ’ όλα αυτά φοβάμαι ότι δεν είμαστε κοντά σε μια τέτοια λύση, παρά το γεγονός πως η Τουρκία υπερέβη τα εσκαμμένα, πάλι.
Πιστεύετε ότι ο Ερντογάν παίρνει θάρρος, από τη συνολική στάση Ελλάδας – Κύπρου και Ε.Ε.;
Ο Τούρκος πρόεδρος βλέπει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι διστακτική απέναντί του. Όπως και ότι η Αμερική βρίσκεται σε μία σύγχυση λόγω της εσωτερικής της εσωστρέφειας που προκύπτει από τις εκλογές. Οι συγκυρίες αυτές, λοιπόν, τον ευνοούν και τις εκμεταλλεύεται.
Υπάρχει πιθανότητα να παραβιάσει τις κόκκινες γραμμές και να καταπατήσει τα κυριαρχικά δικαιώματά μας;
Η Ελλάδα πρέπει πάση θυσία, με κάθε διπλωματικό τρόπο και εξαντλώντας όλα τα μέσα να αποφύγει αυτό το σενάριο.
Μόνο αν εξαντληθεί η διπλωματική εργαλειοθήκη, πρέπει να αποτρέψει επιχειρησιακώς το Ορούτς Ρέις, σε περιοχή που βρίσκεται μέσα από τα 12 μίλια σε σχέση με το Καστελλόριζο, πολλώ δε μάλλον στα 6,5 μίλια από το Καστελλόριζο.
Στην περίπτωση που συμβεί, σε ποιες κινήσεις θα προχωρήσει η ελληνική πλευρά;
Πρόκειται για ζήτημα, το οποίο γνωρίζουν καλύτερα οι επιχειρησιακοί. Κατ’ εμέ, επιβάλλεται να περιμένουμε και να αποκρούσουμε το Ορούτς Ρέις από το να εισέλθει στην περιοχή που προανέφερα. Έτσι, θα είναι επιλογή του Ορούτς και των πολεμικών πλοίων που το συνοδεύουν, αν θα επιχειρήσουν να διασπάσουν το τείχος, προκαλώντας μία πολύ βαθιά κρίση πολεμικού χαρακτήρα ή αν θα υποχωρήσουν. Από εκεί και πέρα, υπάρχουν και άλλοι τρόποι παρενόχλησης, αλλά αυτά τα ζητήματα δεν πρέπει να συζητούνται δημόσια.
Καθώς, βρισκόμαστε σχετικά κοντά στη διεξαγωγή των προεδρικών εκλογών στις Η.Π.Α. και με δεδομένο πως ο Ερντογάν έχει τη στήριξή του Ντ.Τραμπ, πιστεύετε ότι θα μπορούσε να συνεχίσει τις προκλήσεις την επομένη των αποτελεσμάτων;
Είναι πολυσύνθετο ζήτημα. Πρώτα απ’ όλα, να επισημάνουμε ότι ο νέος Αμερικανός πρόεδρος θα ορκιστεί στις 20 Ιανουαρίου, που σημαίνει ότι μέχρι τότε πρόεδρος παραμένει ο Ντόναλντ Τραμπ. Έπειτα, αν το αποτέλεσμα δεν είναι με μεγάλη διαφορά υπέρ του Μπάιντεν, θα προκύψουν έριδες που θα προκαλέσουν ακόμα μεγαλύτερη εσωστρέφεια στις ΗΠΑ.
Θεωρώ σίγουρο ότι ο Τζο Μπάιντεν θα έχει άλλη στάση πολιτικής έναντι της Τουρκίας και διαφορετική προσέγγιση έναντι των εταίρων, όπως είναι η Ε.Ε.. Επιπλέον, τα δύο σώματα του Κογκρέσου θα βρίσκονται σε ισχυρότερη θέση και θα μπορούν να πιέζουν περισσότερο την Τουρκία. Μάλιστα, δεν αποκλείεται να δούμε κυρώσεις εκ των ΗΠΑ προς την Τουρκία, αν ενεργοποιήσει τους S-400, κάτι που μέχρι τώρα απέφευγε πεισματικά να κάνει ο Τραμπ.
Μέχρι στιγμής, πάντως, δεν μπορούμε να κάνουμε λόγο για ριζική ανανέωση της εξωτερικής πολιτικής τους προς την Τουρκία, διότι υπάρχουν σταθερές και συνεταγμένες πολιτικές. Σίγουρα, ωστόσο, με τον Μπάιντεν θα υπάρξει ένα πιο δομημένο και οριοθετημένο πλαίσιο σχέσης τους, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο Ερντογάν δεν θα επιχειρήσει να βρει κώδικες επικοινωνίας μαζί του.
Κάηκε διά παντός η έναρξη διερευνητικών;
Δεν υπάρχει καμία απολύτως περίπτωση να διεξαχθούν διερευνητικές συνομιλίες, με το Ορούτς Ρέις να κάνει έρευνες και επίδειξη σημαίας σε περιοχή που θεωρείται ελληνική υφαλοκρηπίδα και πολύ περισσότερο αν πλησιάσει σε περιοχή που είναι χωρικά ύδατα, άρα ελληνική κυριαρχία.
Το επόμενο διάστημα από την αποχώρησή του;
Δεν νομίζω για να είμαι ειλικρινής. Επιθυμώ τον διάλογο με την Τουρκία και πιστεύω ότι είναι ο μόνος δρόμος. Όμως, όπως σωστά έχει επισημάνει η ελληνική κυβέρνηση, πρέπει να γίνει μέσα σε συγκεκριμένο πλαίσιο, το οποίο θα λαμβάνει υπ’ όψιν του τις πρόνοιες του διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της θάλασσας.
Αυτό δεν αρέσει στην Άγκυρα, η οποία έχει το Ορούτς Ρέις στην περιοχή μας με σκοπό να επιβάλλει τους όρους της τόσο έναντι μας όσο και έναντι της ΕΕ. Είναι “στενό κοστούμι” για να το δεχθεί και μάλιστα έχοντας αποσύρει για δεύτερη φορά το Ορούτς Ρέις χωρίς να έχει κερδίσει κάτι παραπάνω. Αυτό θα επιδιώξει ακόμη και φέρνοντας την κατάσταση στα άκρα. Μόνο μία αμερικανική παρέμβαση φαίνεται πως θα λειτουργούσε ως καταλύτης.
