Η Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση (ΕΕΚ) είναι κλειδί για ένα νέο παραγωγικό πρότυπο και για τη δημιουργία περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας για τους νέους. Με αυτό το βασικό μήνυμα, κυκλοφόρησε πρόσφατα ειδική έκθεση από τον ΣΕΒ που αναδεικνύει τα προβλήματα, τις ευκαιρίες αλλά και τις προκλήσεις της ΕΕΚ στη χώρα μας.
Του Δημήτρη Βέργαδου*
Με πιο βασική ίσως πρόκληση, την ανάγκη για μια ουσιαστική αλλαγή νοοτροπίας και στάσης της ίδιας της κοινωνίας απέναντι στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση. Γιατί είναι αλήθεια ότι μέχρι σήμερα η ΕΕΚ, δυστυχώς, θεωρείται δεύτερης επιλογής και σε κάθε περίπτωση μια μη ελκυστική διαδρομή για τους νέους που αναζητούν το μέλλον τους. Για την ακρίβεια στην αρχική ΕΕΚ κατευθύνονται κυρίως οι πιο αδύναμοι μαθητές, και κατά κανόνα όσοι προέρχονται από χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα. Η δε πρόσφατη ενίσχυση της δυνατότητας πρόσβασης των μαθητών της επαγγελματικής εκπαίδευσης στα ΑΕΙ, πιθανόν να αποτελεί ένα επιπλέον στοιχείο «τεχνητής» προσέλκυσης του μαθητικού πληθυσμού στην ΕΕΚ. Η ποιοτική αναβάθμιση της τεχνικής εκπαίδευσης και η καθιέρωσή της ως μιας συνειδητής επιλογή από τους νέους μας, συμβαδίζει με την αναβάθμιση του ρόλου και της σημασίας μιας οικονομίας που παράγει και δημιουργεί και που κτίζει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στη γνώση και στις σύγχρονες δεξιότητες, σε όλα τα επίπεδα.
Οι επιδόσεις της χώρας μας στην ΕΕΚ: Αλίμονο στους νέους
Και όλα αυτά συμβαίνουν τη στιγμή που η ανεργία των νέων στη χώρα μας παραμένει από τις υψηλότερες στην Ευρώπη, και από την άλλη, οι παραγωγικές επιχειρήσεις αδυνατούν να καλύψουν κενές θέσεις εργασίας. Τα νούμερα της ΕΕΚ είναι ενδεικτικά και απογοητευτικά: στην Ελλάδα μόλις 1 στους 3 νέους επιλέγουν κάποιο πεδίο στον τομέα της ΕΕΚ όταν στην Ευρώπη την επιλέγει 1 στους 2 νέους. Επιπλέον, στην Ελλάδα η απασχόληση των αποφοίτων της αρχικής ΕΕΚ κυμαίνεται σχεδόν στα ίδια επίπεδα με την αντίστοιχη των αποφοίτων της γενικής εκπαίδευσης, όταν στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, οι απόφοιτοι της αρχικής ΕΕΚ απολαμβάνουν υψηλότερα ποσοστά απασχόλησης (κατά μέσο όρο 6,6% στην ΕΕ-28). Σύμφωνα με στοιχεία του 2018, το ποσοστό απασχόλησης των αποφοίτων της αρχικής ΕΕΚ, ηλικίας 20-34 ετών και μεσαίου επιπέδου εκπαίδευσης (ISCED 3-4), ανέρχονταν μόλις σε 63,1%, επίδοση που κατατάσσει την Ελλάδα στην τελευταία θέση, με σημαντική απόκλιση από τον αντίστοιχο μέσο όρο της ΕΕ-28 (80,5%). Ενδεικτικά, Μάλτα και Σουηδία παρουσιάζουν το υψηλότερο ποσοστό απασχόλησης των αποφοίτων αρχικής ΕΕΚ με τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά (92,3%).
Η ΕΕΚ δεν είναι ελκυστική και για τις επιχειρήσεις
Δυστυχώς, ούτε οι επιχειρήσεις αναγνωρίζουν την αρχική ΕΕΚ ως μία αξιόπιστη δεξαμενή ανθρώπινου δυναμικού. Σύμφωνα με έρευνα του ΣΕΒ (2018), 1 στις 3 επιχειρήσεις που ρωτήθηκαν σχετικά απάντησαν ότι αδυνατούν να βρουν στελέχη με τις κατάλληλες δεξιότητες, με τις μεγαλύτερες ελλείψεις να αφορούν σε δεξιότητες στα επαγγέλματα μεσαίων προσόντων (42,6% των επιχειρήσεων). Είναι χαρακτηριστικό ότι στους «Τεχνικούς», στους «Ειδικευμένους τεχνίτες» και στους «Χειριστές βιομηχανικών εγκαταστάσεων» οι σημαντικότερες ελλείψεις αφορούν σε τεχνικές/επαγγελματικές δεξιότητες. Ειδικά όσον αφορά στα τεχνικά επαγγέλματα, οι επιχειρήσεις αποδίδουν την έλλειψη κατάλληλων δεξιοτήτων στις ανεπάρκειες της τεχνικής – επαγγελματικής εκπαίδευσης και στην ελλιπή σύνδεση της παρεχόμενης εκπαίδευσης με τις πραγματικές ανάγκες της αγοράς εργασίας.
Η αναγκαία μεταρρύθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης.
Η ενίσχυση της βιομηχανίας και η μετάβαση στην ψηφιακή και πράσινη οικονομία, είναι οι βασικοί πυλώνες για τον αναγκαίο παραγωγικό μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας. Στη μετάβαση, αυτή ο ρόλος του εκπαιδευτικού συστήματος συνολικά είναι κρίσιμος. Ειδικότερα, η αποτελεσματική διασύνδεση της ΕΕΚ με τον κόσμο των επιχειρήσεων καθίσταται αποφασιστικής σημασίας: εξοπλίζει τη νέα γενιά με τις σύγχρονες δεξιότητες που χρειάζεται η σημερινή, αλλά και η μελλοντική αγορά εργασίας και συγχρόνως ενισχύει το ελληνικό παραγωγικό σύστημα.
Το ανθρώπινο κεφάλαιο στη σημερινή εποχή είναι ο πολυτιμότερος παραγωγικός συντελεστής. Για αυτό και ο ΣΕΒ στηρίζει ενεργά την αναγκαία μεταρρύθμιση της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΕΕΚ) και αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στη σχετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας στον τομέα αυτό.
O Δημήτρης Βέργαδος είναι Χημ. Μηχανικός ΕΜΠ, Διευθυντής Τομέα ΜΜΕ, Θέσεων και Ενημέρωσης ΣΕΒ
