Ζούμε σε πραγματικά ιστορικές στιγμές οι οποίες θα αλλάξουν όχι μόνο το πλαίσιο του διεθνούς συστήματος, όπως το γνωρίζαμε μέχρι σήμερα, αλλά και την καθημερινή ζωή. Η αχαλίνωτη παγκοσμιοποίηση και η εκπαίδευση μιας σειράς γενεών ότι πρέπει όλοι να είμαστε ένα παγκόσμιο χωριό χωρίς σύνορα, κανόνες, και περιορισμούς, έχει δημιουργήσει διεθνώς μια κατάσταση, η οποία όπως αποδεικνύουν τα δραματικά γεγονότα των τελευταίων εβδομάδων με αφορμή την πανδημία του ιού Covid 19, τα πολιτικά συστήματα και οι κοινωνίες από άκρη σε άκρη του πλανήτη, αδυνατούν να διαχειριστούν, τρέχοντας πίσω από τις εξελίξεις. Και όλα αυτά έχοντας να αντιμετωπίσουμε έναν αόρατο εχθρό, ο οποίος είναι χειρότερος και από το να σε πυροβολούν μπροστά στα μάτια σου. Την ασυδοσία την τιμωρεί η φύση και η ζωή και η ώρα αυτής της τιμωρίας είναι μαζί μας.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Όταν βρίσκεσαι σε πόλεμο και μάλιστα με ένα αόρατο εχθρό, απαιτούνται πρωτόγνωρα μέτρα, και αυτό ζούμε τα τελευταία εικοσιτετράωρα στη χώρα μας και διεθνώς. Χώρες σε όλο τον κόσμο σφραγίζουν τα σύνορά τους, όπως συνέβη χθες με τη δραματική ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να κλείσουν τα σύνορα για 30 ημέρες. Κλείνουν μαγαζιά, υπηρεσίες και προσπαθούμε με ένα φρενήρη ρυθμό, να ανακαλύψουμε την τηλε – εργασία, με τα στοιχεία, παρόλα αυτά, να δείχνουν ότι ακόμη και σε χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία, το ποσοστό του εργασιακού δυναμικού που μπορεί να υπηρετήσει κάτι τέτοιο είναι μικρό για τις ανάγκες.
Με μια πρώτη ματιά, τα μέτρα αυτά είναι τα ενδεδειγμένα, αλλά την ίδια στιγμή επιβάλλουν βίαιη αλλαγή στην καθημερινή ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων. Σαν αποτέλεσμα δεν μπορούν να κρατήσουν για πάντα. Όλοι μας είμαστε ικανοί να υποστούμε δραστικές αλλαγές στην καθημερινότητα μας, ειδικά σε συνθήκες υψηλού κινδύνου. Παρόλα αυτά η αντοχή είναι στενά συνδεδεμένη με την ελπίδα, να μην πω τη σιγουριά, ότι η αναστάτωση αυτή θα τελειώσει. Εάν αυτό δεν συμβεί, τότε έπονται καταστάσεις μη ευχάριστες, όπως ξεσηκωμοί και οικονομική αναταραχή και κρίση. Για το δεύτερο, έχουμε ήδη τα πρώτα σημάδια.
Αυτός είναι ακριβώς και ο λόγος που η παρούσα κρίση έχει τεράστιες γεωπολιτικές επιπτώσεις. Θα πρέπει λοιπόν να απαντηθεί το ερώτημα ένα υπάρχει πραγματικά δυνατότητα να περιοριστεί η επέκταση του Covid-19.
Τα μέχρι στιγμής στοιχεία που δίνουν οι επιστήμονες δείχνουν ότι ο συγκεκριμένος ιός είναι ένας ιός που είναι θανατηφόρος για συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού, κυρίως ηλικιωμένους και αυτούς που έχουν παράπλευρα σοβαρά προβλήματα υγείας, και είναι πολύ δύσκολο να περιοριστεί. Ο μόνος τρόπος, όπως όλα δείχνουν, για να περιοριστεί δραστικά η επέκτασή του, είναι η παραμονή όλων για 14 ημέρες σε κατ’ οίκων περιορισμό.
Οι στρατηγικές περιορισμού που έχουν στη διάθεσή τους οι αρχές σε όλο τον κόσμο, είναι περιορισμένες. Το να μην κάνουν τίποτα δεν είναι ανάμεσα στις επιλογές. Θα μπορούσαν να μην προχωρήσουν σε εκτεταμένα μέτρα περιορισμού, όπως λίγο πολύ κάνει η κυβέρνηση Τζόνσον στη Μεγάλη Βρετανία. Η σκληρή επιλογή είναι η ακύρωση στα πάντα. Κάτι τέτοιο θα περιορίσει την εξάπλωση του ιού, αλλά σίγουρα δεν μπορεί, κάτι τέτοιο να κρατήσει επ’ αόριστον.
Με βάση αυτή την παραδοχή, δυο είναι οι στρατηγικές που μπορούν να εφαρμοστούν. Περιορισμός και διαχείριση. Όταν λέμε διαχείριση, μιλάμε για την αποδοχή ότι δεν μπορεί να περιοριστεί ο ιός και αναζητούνται τρόποι περιορισμού των δυσμενών επιπτώσεων στη υγεία του πληθυσμού. Δεν στοχεύει στον περιορισμό των κρουσμάτων, αλλά στο να κερδίσει χρόνο, για να αντέξει το σύστημα υγείας.
Σε γενικές γραμμές τα μέτρα που έχουν ληφθεί θα έχουν κάποια θετικά αποτελέσματα, αλλά είναι αβέβαιο ότι θα φρενάρουν ιδιαίτερα τις δυσμενείς επιπτώσεις. Ειδικά στον τομέα της οικονομίας, οι επιπτώσεις θα είναι δραματικές και αρχίζουμε να το βλέπουμε αυτό ακόμα και σε οικονομίες κολοσσούς.
Ακόμα και οι Ηνωμένες Πολιτείες, δείχνουν ότι ήταν απροετοίμαστες. Άδεια ράφια στα μαγαζιά, ακυρώσεις δημόσιων γεγονότων, αρχίζουν να δημιουργούν ένα πανικό, και καθιστούν κατανοητή και την κίνηση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας να μειώσει τόσο δραστικά τα επιτόκια.
Εάν μάλιστα δει κανείς τα νούμερα της Κίνας, θα αντιληφθεί τοι έρχεται για την Αμερική και κυρίως για την Ευρώπη. Όλα τα στοιχεία δείχνουν ύφεση της οικονομίας για την Κίνα το πρώτο τρίμηνο του 2020. Μπαίνουμε σε αχαρτογράφητα νερά.
Τα μέτρα που αποφάσισε η Ευρωπαϊκή Ένωση, την ίδια στιγμή, αναδεικνύουν ακόμα πιο έντονα τα προβλήματα και τα κενά της ΕΕ. Ο Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς της ΕΕ, μιλάει για 2 με 2,5%, ύφεση σε όλη την Ένωση, που θα οδηγήσει σε συνολική οικονομική ύφεση.
Η Μεγάλη Βρετανία έχει προχωρήσει στο Brexit, και είχε προγραμματίσει να ολοκληρώσει τις διαδικασίες εξόδου μέχρι την 31η Δεκεμβρίου, 2020, δηλαδή και τη διαπραγμάτευση για το νέο πλαίσιο σχέσης με τις Βρυξέλλες. Ήδη έχει αρχίσει η κουβέντα, λόγω της κρίσης του Covid – 19, για παράταση της διαδικασίας. Βέβαια το Λονδίνο, δηλώνει ότι δεν έχει πρόθεση να ζητήσει παράταση, και οι διαπραγματεύσεις μπορούν να γίνουν με τηλεδιάσκεψη. Οι διαφορετικές στρατηγικές αντιμετώπισης της κρίσης από τη Μεγάλη Βρετανία και την Ιρλανδία, έχουν πάλι ανοίξει την κουβέντα για τα σύνορα με τη Βόρεια Ιρλανδία, δημιουργώντας περαιτέρω προβλήματα.
Όλο αυτό το σκηνικό, που έχει προκύψει, όσο και να θέλουν κάποιοι να αποφύγουν αυτή τη δυσάρεστη συζήτηση, θέματα που προκύπτουν από την αχαλίνωτη και άτακτη παγκοσμιοποίηση των τελευταίων δεκαετιών, έρχονται επιτακτικά στο προσκήνιο, λόγω της επέλασης του Covid-19.
Τα ανοικτά σύνορα, πανάκια των θαυμαστών της παγκοσμιοποίησης, φαντάζουν και είναι πλέον αποδεδειγμένα απειλή για κάθε χώρα και τον πληθυσμό της. Οι πολιτικές ελίτ και τα συστημικά μέσα ενημέρωσης, αρνούνταν να το αποδεχθούν βλέποντας την κρίση της λαθρομετανάστευσης, αλλά η επέλαση του Covid-19 και το τσουνάμι που αντιμετωπίζουν, καθιστά δύσκολη την εφαρμογή της εκστρατείας δυσφήμισης όσων μιλούν με ρεαλισμό, αποκαλώντας τους εθνικιστές, λαϊκιστές και ρατσιστές.
Τώρα όλοι έχουν αρχίσει να καταλαβαίνουν και όσο περνούν οι ώρες, οι ημέρες και οι εβδομάδες, θα γίνεται περισσότερο, ίσως με σκληρό τρόπο, κατανοητό ότι σύνορα που ελέγχονται πρέπει να υπάρχουν. Και αυτό θα πρέπει να ισχύει για όλο τον κόσμο.
Θα καταλάβουν όλοι, ότι δεν θα πρέπει να πρυτανεύει η αισχροκέρδεια και η εκμετάλλευση, και όλα να κατασκευάζονται στη Κίνα, με αποτέλεσμα να υπάρχει πρόβλημα σε παγκόσμια κλίμακα, με φάρμακα, ιατρικό υλικό, και μια σειρά προϊόντων απόλυτης ανάγκης για να κινηθεί ένα σύστημα που έχει μάθει στην ευκολία και την υπερκατανάλωση. Πρέπει να ξαναδουλέψουν τα εργοστάσια και οι βιομηχανίες σε κάθε χώρα. Να υπάρξει γεωργική παραγωγή και πάλι σε κάθε χώρα.
Και όσο αφορά την ουτοπία της ΕΕ, να γίνει κατανοητό ότι δεν μπορεί ολόκληρη η Ευρώπη να είναι το ίδιο με το Βορρά να παράγει και να πουλάει στο φτωχό Νότο προϊόντα τα οποία αγοράζει με δανεικά που ο ίδιος του έχει δώσει, ενώ έχει καταστραφεί κάθε είδος εγχώριας παραγωγής λόγω της απόλυτης στήριξης των οικονομιών στις επιδοτήσεις των Βρυξελλών.
Καλώς ή κακώς δεν είμαστε όλοι ίδιοι, και το όλα ανοικτά και όλοι το ίδιο, εγκυμονεί σοβαρούς και θανάσιμους καμιά φορά κινδύνους, όπως αποδεικνύουν οι ημέρες οι οποίοι βιώνουμε.
Δεν είναι κακό να ταξιδεύουμε με ελεγχόμενα σύνορα, όπως πριν την αχαλίνωτη παγκοσμιοποίηση και την ουτοπία της ΕΕ. Δεν είναι κακό να αρχίσουμε πάλι να παράγουμε προϊόντα, ειδικά πρώτης ανάγκης, στο εσωτερικό των χωρών μας.
Τα σημάδια ήταν εμφανή, κάποιοι είχαν επιλέξει να μην τους δίνουν σημασία, η φύση και η ζωή τους αναγκάζει να τα δουν και πάνω από όλα να τα αποδεχθούν.
Έφτασε η ώρα, οι πολιτικές ελίτ, τα πολιτικά συστήματα, οι επιχειρήσεις, και όλες οι κοινωνίες, να προσγειωθούν και πάλι στον πλανήτη Γη.
*Ο Δημήτρης Απόκης, είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of International Studies, The Johns Hopkins University, μέλος του The International Institute of Strategic Studies, και διετέλεσε επί σειρά ετών, διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, το Στέητ Ντιπάρτμεντ,και το Πεντάγωνο, στην Ουάσιγκτον.
