Πολλά λέχθηκαν και πολλά γράφτηκαν αναφορικά με την επίσκεψη του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών, Μάϊκ Πομπέο, στην Αθήνα και τώρα που καταλάγιασε ο κουρνιαχτός όπως έλεγαν οι παλαιοί, είναι καιρός να δούμε τα απαύγασμα αυτής της από κάθε πλευράς σημαντικής επίσκεψης.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Στη διπλωματία και τις διεθνείς σχέσεις τα πάντα έχουν τη σημασία τους. Το τι λέγεται, το πως λέγεται, το τι γίνεται, το πως γίνεται. Όποιος μάλιστα γνωρίζει καλά την αμερικανική διπλωματία ξέρει πάρα πολύ καλά ότι οι Αμερικανοί διπλωμάτες έχουν τη δυνατότητα και πάνω από όλα τη συνήθεια να χρησιμοποιούν μια γλώσσα που όταν κανείς τη διαβάζει ανάμεσα στις γραμμές αντιλαμβάνεται πολύ περισσότερα από αυτά που βλέπει και ακούει.
Ο κ. Πομπέο, δεν είναι ένας τυχαίος Υπουργός Εξωτερικών. Υπήρξε για αρκετά χρόνια βουλευτής στην Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ, με αρκετή εμπειρία σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. Στην συνέχεια στην αρχή της κυβέρνησης Τράμπ, διετέλεσε Διευθυντής της CIA, και όποιος έχει στοιχειώδη νοημοσύνη γνωρίζει ότι ένα τέτοιο πρόσωπο γνωρίζει πολύ περισσότερα και από τον ίδιο τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, ανεξάρτητα από το ποιος είναι αυτός. Ακόμη πιο πολύ ο κ. Πομπέο αυτή την εποχή μετά τον Πρόεδρο Τράμπ, είναι η κατεξοχήν κυρίαρχη προσωπικότητα στον τομέα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας των ΗΠΑ. Τέλος, είναι ένας Υπουργός ο οποίος έχει πλήρη ταύτιση απόψεων με τον Αμερικανό Πρόεδρο στην εξωτερική πολιτική.
Με βάση όλα αυτά ας κάνουμε μια ρεαλιστική ακτινογραφία της επίσκεψης και των επαφών του κ. Πομπέο στην Αθήνα.
Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και η κυβέρνησή του, στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας παρέλαβε μια κατάσταση η οποία δημιουργεί την ανάγκη να καλυφθούν πάρα πολλά κενά και προβλήματα και ταυτόχρονα αφαιρεί τη δυνατότητα να υπάρξουν μια σειρά πιο ενεργητικοί χειρισμοί στα εθνικά θέματα. Και όταν το λέω αυτό αναφέρομαι στην τραγική συμφωνία των Πρεσπών, την οποία παρόλα αυτά στηρίζει σθεναρά η Ουάσιγκτον, αλλά κυρίως στο μέτωπο Ελληνοτουρκικών και Κυπριακού, θέματα στα οποία οι χειρισμοί και η πολιτική της προηγούμενης κυβέρνησης ναρκοθέτησαν τα εθνικά συμφέροντα και δημιούργησαν ένα περιβάλλον βάση του οποίου ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η κυβέρνησή του αναγκάζονται να αφιερώσουν πολύτιμο χρόνο για να επαναφέρουν την κατάσταση στον ίσιο δρόμο.
Ο κ. Πομπέο βρέθηκε στην Αθήνα σε μια εξαιρετικά κρίσιμη στιγμή που η Ανατολική Μεσόγειος, η Μέση Ανατολή, Ο Περσικός Κόλπος και η ευρύτερη περιοχή βράζει στην κυριολεξία. Τα γεωπολιτικά δεδομένα που επικρατούν για δεκαετίες βρίσκονται πλέον σε μια πορεία ριζικής αναμόρφωσης και δυστυχώς για την Ελλάδα, η Τουρκία βρίσκεται στο κέντρο αυτών των κοσμογονικών για τα δεδομένα εξελίξεων. Και αυτό συμβαίνει σε μια στιγμή που στο τιμόνι της γειτονικής χώρας, βρίσκεται ένα πρόσωπο, ο Ταγίπ Ερντογάν, που δεν είναι φίλος της Δύσης, αλλά ταυτόχρονα είναι εξαιρετικά έξυπνος και ικανός στο ανατολίτικο παζάρι.
Ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος, εγνωσμένου κύρους και εμπειρίας στο χώρο της εθνικής ασφάλειας και με άμεση ανάμιξη στην επίσκεψη Πομπέο, σε ερώτημα του thepresident.gr, να κάνει μια ψυχρή και ρεαλιστική αποτίμηση της επίσκεψης, σχολίασε ότι επρόκειτο για μια επιτυχημένη και θετική για τα εθνικά συμφέροντα επίσκεψη. Όπως ανέφερε, αυτά που ειπώθηκαν δημόσια, αλλά και κατ’ ιδίαν από τον Αμερικανό Υπουργό Εξωτερικών κατά τη διάρκεια της παρουσίας του στην Αθήνα, είναι πολύ θετικά. Επίσης, κατέγραψε ως θετικό γεγονός την εξαιρετική προσωπική χημεία που δημιουργήθηκε μεταξύ του Έλληνα Πρωθυπουργού και του κ. Πομπέο. Το γεγονός ότι πέρα από την επίσημη συνάντησή τους πήραν πρωινό με τις συζύγους τους, είναι σαφής ένδειξη αυτής της χημείας και σε ένα τέτοιο χαλαρό περιβάλλον μακριά από τις κάμερες και τις επίσημες αντιπροσωπείες μπορούν να ειπωθούν, ακόμη και να συμφωνηθούν πολλά.
Σύμφωνα με τον ανώτερο κυβερνητικό αξιωματούχο, εξαιρετικά θετικό για τα εθνικά συμφέροντα είναι και το κείμενο της αμυντικής συμφωνίας Ελλάδας και Ηνωμένων Πολιτειών, που υπογράφηκε στη διάρκεια της επίσκεψης του κ. Πομπέο. Όπως επεσήμανε στην κουβέντα μας, πήραμε πολλά από αυτά που θέλαμε και πρόκειται για συμφωνία πάνω στην οποία μπορούμε και πρέπει να οικοδομήσουμε για να αποκομίσουμε τα μέγιστα οφέλη για την εθνική ασφάλεια της χώρας.
Στην ομιλία του στο Νιάρχος ο κ. Πομπέο έκανε ένα διαχωρισμό ο οποίος είναι εξαιρετικής σημασίας και πέρασε απαρατήρητος από τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης που, δυστυχώς, αναλώθηκαν να βομβαρδίσουν τον Αμερικανό Υπουργό Εξωτερικών, με ερωτήσεις του τύπου τι θα κάνει η Ουάσιγκτον στην περίπτωση που η Τουρκία επιτεθεί στην Ελλάδα και την Κύπρο ή στην περίπτωση που καταλάβει ένα ελληνικό νησί. Λες και είχαν βάλει στόχο να μειώσουν τη σημασία και τα αποτελέσματα της επίσκεψης. Ο κ. Πομπέο στο Νιάρχος, ρίχνοντας μια ευθεία βολή στη στάση της Τουρκίας, μίλησε για την Τουρκία με τον ηγέτη που έχει σήμερα. Έκανε δηλαδή, ένα σαφή διαχωρισμό της Τουρκίας με τον Ερντογάν και αυτό είναι τεράστιας σημασίας, για όσους καταλαβαίνουν.
Επίσης, ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης τύπου με τον Έλληνα ομόλογό του κ. Νίκο Δένδια, επεσήμανε στους δημοσιογράφους ότι η αμυντική συμφωνία που υπεγράφη με την Ελλάδα, δεν υπογράφτηκε υπό το πρίσμα της Τουρκίας, αλλά με βάση το συμφέρον των ΗΠΑ. στόχος του ήταν να περάσει το μήνυμα ότι οι ΗΠΑ προχώρησαν στη συμφωνία για το δικό τους στρατηγικό συμφέρον και αυτό έχει τη σημασία του.
Οι κεντρικοί άξονες της αμυντικής συμφωνίας είναι πολύ θετικοί για την Ελλάδα, αρκεί η χώρα μας να διαμορφώσει μια στρατηγική αξιοποίησης αυτής της συμφωνίας στο μέγιστο βαθμό. Σύμφωνα με τον ανώτερο Έλληνα κυβερνητικό αξιωματούχο με τον οποίο μιλήσαμε στο thepresident.gr, δεν πρόκειται για ένα κείμενο που διαμορφώθηκε στο πόδι. Υπήρξε σοβαρή δουλειά και σκέψη στη διαμόρφωση του.
Η δημιουργία βάσης LNG στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, μαζί με εγκαταστάσεις υποστήριξης του Αμερικανικού Ναυτικού, είναι τεράστιας στρατηγικής σημασίας για την Ελλάδα. Θα αποτελέσει την πύλη εισόδου του αμερικανικού LNG στην Ευρώπη, και θέτει τέρμα σε μια σειρά εφιαλτικά σενάρια για την περιοχή του Έβρου και της Θράκης. Όσοι ασχολούνται σοβαρά με τα θέματα αυτά αντιλαμβάνονται τι εννοώ.
Η διεύρυνση των εγκαταστάσεων στη βάση της Σούδας με στόχο τη δυνατότητα ελλιμενισμού Αμερικανικών Αεροπλανοφόρων, είναι τεράστιο βήμα στρατηγικής δέσμευσης των ΗΠΑ, σε ελληνικό έδαφος.
Η παρουσία Αμερικανικών Ελικοπτέρων στη βάση στην 1η Ταξιαρχία Αεροπορίας Στρατού στο Στεφανοβίκειο Μαγνησίας, είναι επίσης στρατηγική δέσμευση.
Η επέκταση της παραμονής των UAV’s MQ-9 REAPER και των Ιπτάμενων Τάνκερ KC-135 στην 110 Πτέρυγα Μάχης και η προμήθεια αριθμού Ελληνικών UAV, είναι επίσης δείγμα στρατηγικής δέσμευσης των ΗΠΑ στη χώρα μας.
Η αμυντική συμφωνία ανοίγει το δρόμο για σημαντική συνεισφορά των ΗΠΑ, στην απολύτως αναγκαία αναβάθμιση και εκσυγχρονισμό του Πολεμικού μας Ναυτικού. Στην προμήθεια έξυπνων όπλων για τα νέα F-16 Viper, αεροπορικών πυραύλων κατά πλοίων, και ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας με συμμετοχή στα προγράμματα των F16 που θα αγοράσει η Βουλγαρία.
Στα θετικά της επίσκεψης είναι και τα μηνύματα που πέρασαν οι δημόσιες τοποθετήσεις του κ. Πομπέο κατά τη διάρκεια της εδώ παραμονής του, τόσο προς την Τουρκία, όσο και γενικά όσο αφορά τη σύσφιξη της στρατηγικής σχέσης με την Ελλάδα.
Βέβαια, όπως ανέφερα και παραπάνω, εάν θέλουμε να είμαστε σοβαροί και ρεαλιστές, κάνοντας μια ουσιαστική αποτίμηση της επίσκεψης, πρέπει να παρατηρούμε και να αναλύουμε προσεκτικά τα λεγόμενα των Αμερικανών συμμάχων μας.
Ο διαχωρισμός Τουρκίας και Ερντογάν από τον Αμερικανό Υπουργό Εξωτερικών, και μια σοβαρή ανάγνωση ανάμεσα στις γραμμές των απαντήσεων του στο βομβαρδισμό ερωτήσεων για την προκλητικότητα της Τουρκίας στο Αιγαίο και την Κύπρο και την πιθανότητα μιας επιθετικής ενέργειας από την πλευρά της, δείχνει ότι η Ελλάδα πρέπει να είναι σε εγρήγορση διότι παραμένει ζωντανή και σε πλήρη ισχύ η πάγια αμερικανική θέση για επίλυση όλων των προβλημάτων με διάλογο μεταξύ των δυο συμμάχων στο ΝΑΤΟ, Ελλάδας και Τουρκίας.
Νομίζω όλοι γνωρίζουμε, ειδικά εάν αναλογιστούμε την αναθεωρητική στρατηγική που εφαρμόζει ο Ερντογάν σε όλα τα επίπεδα και στην οποία είναι σύμφωνο το σύνολο του πολιτικού συστήματος στην Τουρκία, τι σημαίνει ένα τραπέζι διαλόγου στα ελληνοτουρκικά. Η Ελλάδα δεν είναι αυτή που ζητάει, οπότε είναι βέβαιο ότι είναι αυτή που θα δώσει.
Σε κάθε περίπτωση η επίσκεψη Πομπέο και η υπογραφεί της αμυντικής συμφωνίας Ελλάδας – Ηνωμένων Πολιτειών, είναι ιδιαίτερα θετική με μια, όμως, βασική προϋπόθεση. Ότι η ελληνική κυβέρνηση θα διαμορφώσει και θα εφαρμόσει μια ανεξάρτητη από την Τουρκία και με γνώμονα το εθνικό συμφέρον στρατηγική στην υλοποίηση της αμυντικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ και την ενδυνάμωση της στρατηγικής σχέσης και συνεργασίας με την Ουάσιγκτον.
*Ο Δημήτρης Απόκης, είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies, The Johns Hopkins University, μέλος του The International Institute of Strategic Studies, και διετέλεσε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, το Στέητ Ντιπάρτμεντ, και το Πεντάγωνο, στην Ουάσιγκτον.
