Όταν πριν δέκα χρόνια η κρίση χρέους κτύπησε την Ευρωζώνη, η ακμάζουσα γερμανική οικονομία συνέβαλε στην διάσωση προβληματικών εταίρων όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ισπανία. Το ερώτημα που αντιμετωπίζει τώρα η Ευρώπη είναι αν αυτές οι χώρες είναι αρκούντως ισχυρές για να ανταποδώσουν τη χάρη. Η Γερμανία βρίσκεται στο χείλος της ύφεσης.
Toy Jack Ewing για τους NYT
Συγκριτικά, η Ισπανία απολαμβάνει ισχυρή ανάπτυξη, ενώ ακόμη και οι οικονομίες της Πορτογάλους και της Ελλάδας αναπτύσσονται. Με οχήματα τον τουρισμό, την άνθιση του κατασκευαστικού τομέα και την διεύρυνση της απασχόλησης, οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου συμβάλλουν στην αντιστάθμιση των αδύναμων επιδόσεων της Γερμανίας. Αρκεί όμως αυτό; Την ώρα που η αμερικανική οικονομία φαίνεται να επιβραδύνεται, η Κίνα χάνει την ορμή της και το Brexit επίκειται, είναι η Ευρώπη σε θέση να αποφύγει την κάμψη; Το ερώτημα ίσως να είναι αποφασιστικό για την Ευρώπη και κρίσιμο για τις ΗΠΑ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ είναι αμοιβαία οι μεγαλύτεροι εμπορικοί εταίροι και μια επιβράδυνση στην Ευρώπη μπορεί να αποτελέσει ακόμα μια αντιξοότητα για την αμερικανική οικονομία, την ώρα που οι αγορές ομολόγων εκπέμπουν ήδη προειδοποιητικά σήματα. Προς το παρόν, η πλειοψηφία των οικονομολόγων δεν προβλέπει πανευρωπαϊκή ύφεση, όμως η προοπτική τους ανησυχεί. Λίγες είναι οι πιθανότητες να ευημερεί η ΕΕ, όταν ασθενεί η Γερμανία. «Όταν το ισχυρότερο μέλος πάσχει, θα επηρεαστεί και το σύνολο της ευρωζώνης λόγω της στενής αλληλεξάρτησης. Αν η Ευρώπη υποστεί και άλλα πλήγματα, όπως το άτακτο Brexit, μια κρίση χρέους στην Ιταλία ή κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου, τότε ο κίνδυνος ύφεσης θα είναι πολύ υψηλός», δήλωσε η Katharina Utermöhl, οικονομολόγος της Allianz. Ορισμένοι άλλοι είναι περισσότερο απαισιόδοξοι. «Η ευρωζώνη οδεύει προς την ύφεση. Οι ενδείξεις είναι ολοφάνερες», έγραψε σε σημείωμά του ο Carl Weinberg, επικεφαλής οικονομολόγος της High Frequency Economics, παραπέμποντας σε σειρά δεικτών όπως η μειωμένη βιομηχανική παραγωγή στην ευρωζώνη, έρευνες όπου γίνεται εμφανής η απαισιοδοξία των διευθυντών των επιχειρήσεων, καθώς και η συρρίκνωση του παγκόσμιου εμπορίου. Η επικίνδυνη κατάσταση της οικονομίας της ευρωζώνης θα είναι το πρώτο τεστ για την Christine Lagarde, όταν διαδεχθεί τον Mario Draghi στο τιμόνι της ΕΚΤ τον Οκτώβριο.
Ο Draghi αναμένεται να ανακοινώσει νέα δέσμη μέτρων για την τόνωση της οικονομίας, όμως η κ Lagarde θα πρέπει να εξετάσει ποια περαιτέρω μέτρα πρέπει να λάβει η Τράπεζα, στην περίπτωση που η κατάσταση επιδεινωθεί. Όταν η γερμανική στατιστική υπηρεσία ανακοίνωσε την Τετάρτη πως το δεύτερο τρίμηνο η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 0,1%, οι δονήσεις έγιναν αισθητές παγκόσμια. Η αντίδραση είναι ενδεικτική το βαθμού που η Γερμανία δίνει τον τόνο στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Η οικονομία της είναι η ισχυρότερη της ευρωζώνης.
Ο κατάλογος των χωρών της ΕΕ που προσμετρούν την Γερμανία σαν τον υπ’ αριθμό ένα εμπορικό εταίρο τους είναι μακρύς. Οι σχέσεις της με άλλες χώρες φθάνουν στα όρια της εξάρτησης. Οι ευρωπαίοι προμηθευτές εξασφαλίζουν μεγάλο μέρος των εσόδων τους από τις πωλήσεις στις μεγάλες γερμανικές βιομηχανίες όπως η Daimler, η Siemens και η ThyssenKrupp. Όμως αυτές αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Καθώς η πιέζεται από την γερμανική δυσπραγία, η Ευρώπη αντιμετωπίζει και άλλα προβλήματα. Ψηλά στη λίστα βρίσκεται η Ιταλία, που έχει στάσιμη οικονομία, ασταθή κυβέρνηση και ένα από τα υψηλότερα χρέη στον κόσμο, παράγοντες που καθιστούν πιθανή την εκδήλωση νέας οικονομικής κρίσης. Ένας άλλος κίνδυνος είναι το ενδεχόμενο η Βρετανία να αποχωρήσει από την ΕΕ χωρίς συμφωνία, προκαλώντας χάος στη ροή των αγαθών. Οι πωλήσεις αυτοκινήτων υποχωρούν παγκόσμια, απειλώντας σημαντικές θέσεις εργασίας σε χώρες όπως η Ιταλία, η Γαλλία και η Σλοβακία. Η μεγαλύτερη πίεση έρχεται από τον εμπορικό πόλεμο.
Οι δασμοί του Trump σε εισαγωγές κινεζικών προϊόντων και στον ευρωπαϊκό χάλυβα και αλουμίνιο έχουν αναστατώσει τις αλυσίδες εφοδιασμού. Η Γερμανία είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στις εμπορικές εντάσεις, δεδομένου ότι οι εξαγωγές της ανέρχονται σε πάνω από το μισό του ΑΕΠ της, με κορυφαίο τομέα τα αυτοκίνητα. Ήδη η ανάπτυξη στην ευρωζώνη είναι πολύ μέτρια, μόλις 0,2% από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούνιο. Η ΕΕ είχε επίσης τον ίδιο ρυθμό ανάπτυξης.
Ακόμη και αν η Ευρώπη κατορθώσει να αποφύγει ένα δεύτερο συνεχόμενο τρίμηνο υποχώρησης, που είναι ο τεχνικός ορισμός της ύφεσης, ουδείς αναμένει εντυπωσιακούς ρυθμούς ανάπτυξης.
