Πρόσφατα η Τουρκία του Ταγίπ Ερντογάν, αντιλήφθηκε τους κινδύνους που υπάρχουν όταν ανακατεύεται σε σπαρασσόμενες από εμφύλιο πόλεμο χώρες όπως η Λιβύη. Οι δυνάμεις του Εθνικού Στρατού της Λιβύης, του Στρατηγού Χαφτάρ, που εναντιώνονται στην αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ, κυβέρνηση στην πρωτεύουσα Τρίπολη, απείλησαν την Άγκυρα ότι θα πλήξουν τουρκικά πλοία που θα βρεθούν στα χωρικά ύδατα της Λιβύης, και στη συνέχεια συνέλαβαν έξη τούρκους ναύτες τους οποίους άφησαν ελεύθερους μετά από λίγο. Σύμφωνα με ανακοίνωση οι δυνάμεις του Χαφτάρ, κατέστρεψαν το τουρκικό drone, που βρίσκονταν στο αεροδρόμιο της Τρίπολης. Όλα αυτά εγείρουν ένα εύλογο ερώτημα, γιατί η Τουρκία καίγεται τόσο πολύ να βρίσκεται στη Λιβύη;
Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Τα συμφέροντα της Άγκυρας στη Λιβύη είναι βασικά οικονομικά. Οι τουρκικές εταιρίες είναι παλιές γνώριμες στη Λιβύη. Πριν αρχίσει ο εμφύλιος πόλεμος οι τουρκικές εταιρίες είχαν συμφωνίες ύψους 15 δις δολάρια στη χώρα, και αυτές οι δουλειές είναι σίγουρο ότι δεν πρόκειται να ξεκινήσουν ξανά στις περιοχές που ελέγχει ο Χαφτάρ. Η Τουρκία έχει επίσης ενεργειακά συμφέροντα στη Λιβύη, και όπως όλοι πλέον γνωρίσουμε ασκεί πίεσης στην Κύπρο, την Ελλάδα, το Ισραήλ και την Αίγυπτο, για την πρόσβαση στους ενεργειακούς πόρους της Ανατολικής Μεσογείου, έχοντας στο μυαλό της ότι εάν έχει στη Λιβύη μια κεντρική κυβέρνηση την οποία θα ελέγχει, θα μπορέσει να αυξήσει τη διαπραγματευτική της δύναμη σε αυτό το κρίσιμο θέμα.
Παρόλα αυτά οι μακροπρόθεσμες ανησυχίες της Τουρκίας, βρίσκονται στο μακροχρόνιο ανταγωνισμό της με τις Αραβικές χώρες στη Μέση Ανατολή. Όταν έπεσε ο Καντάφι στη Λιβύη αρκετές τρομοκρατικές οργανώσεις, μεταξύ των οποίων η Αλ Κάϊντα και το Ισλαμικό Κράτος, προσπάθησαν να καλύψουν το κενό. Πολλές από αυτές υποστηρίζονταν από τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, η οποία στηρίζει και την υποστηριζόμενη από τον ΟΗΕ κυβέρνηση στην Τρίπολη. Η Τουρκία του Ερντογάν, μαζί με το Κατάρ, υποστηρίζουν τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, Η Τουρκία, μάλιστα, ήθελε να συνάψει στρατηγική συνεργασία, με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, στην περίπτωση που αυτή, έπαιρνε τον έλεγχο της Λιβύης, μετά τον Καντάφι. Παρόλα αυτά οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι δεν τα πήγαν και τόσο καλά στις εκλογές της Λιβύης, αλλά η Τουρκία συνεχίζει να ελπίζει ότι μπορεί να στρέψει τα πράγματα προς το δικό της συμφέρον στη Λιβύη.
Η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, και η Αίγυπτος, θεωρούν τη Μουσουλμανική Αδελφότητα τρομοκρατική οργάνωση. Σαν αποτέλεσμα αυτές οι χώρες υποστηρίζουν τις δυνάμεις του Χαφτάρ στη Λιβύη, και ειδικά η Αίγυπτος, επιθυμεί ακόμα και στην περίπτωση που δεν επικρατήσουν οι δυνάμεις του Στρατηγού, να μην κερδίσει η κυβέρνηση της Τρίπολης. Ο Πρόεδρος της Αιγύπτου Σίσι, που έριξε την Μουσουλμανική Αδελφότητα στη χώρα του, την αντιμετωπίζει ως τη μεγαλύτερη απειλή, για την κυβέρνησή του. Οι δυνάμεις του Στρατηγού Χαφτάρ, αποτελούν μια ασπίδα μεταξύ της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και της Αιγύπτου, στη Δυτική Λιβύη.
Στην περίπτωση που επικρατήσει ο Χαφτάρ στη Λιβύη, κάτι που δεν φαίνεται αυτή στιγμή, θα σημαίνει ότι θα υπάρχει σε μια ακόμα χώρα της Βόρειας Αφρικής, μια κυβέρνηση παρόμοια με αυτή του Στρατηγού Σίσι, και ένας πολύ καλός σύμμαχος για το καθεστώς του. Από αυτό και μόνο η Αίγυπτος και ο Πρόεδρος Σίσι, αντιμετωπίζουν την Τουρκία ως αντίπαλο, όχι μόνο για τους ενεργειακούς πόρους στη Μέση Ανατολή, αλλά και στο θέμα της ιδεολογικής επικράτησης στη Μέση Ανατολή.
Οι πρόσφατες εξελίξεις, δείχνουν ότι ο ανταγωνισμός στη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή, μεταξύ της Τουρκίας και του Κατάρ από τη μια πλευρά, και της Σαουδικής Αραβίας, της Αιγύπτου, και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων από την άλλη, είναι εξαιρετικά ενεργός στο μέτωπο της Λιβύης. Είναι επίσης ενεργός στο Σουδάν, όπου η Τουρκία έχασε μέρος της επιρροής της μετά την κατάρρευση του καθεστώτος Μπασίρ. Μετά την κατάρρευση Μπασίρ, Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, έδωσαν τρία δις δολάρια βοήθεια στο Σουδάν.
Αν και αυτή τη στιγμή η έμφαση δίνεται στην κρίση με το Ιράν, που είναι μια Σηϊτική χώρα και έχει αντιπάλους Σουνίτες, ο ανταγωνισμός στο Σουνίτικο κόσμο εντείνεται. Σιγοβράζει για δεκαετίες, αλλά στο κέντρο του βρίσκεται μια κρίσιμη ερώτημα και αυτό είναι το είδος διακυβέρνησης που θα επικρατήσει στον Σουνίτικο κόσμο. Οι βασιλικές δυναστείες τύπου Σαουδικής Αραβίας ή ο τύπος διακυβέρνησης της Τουρκίας; Μένει να το δούμε, αλλά πρόκειται για μια απάντηση που έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον για τα συμφέροντα της Ελλάδας και της Κύπρου και πρέπει η Αθήνα να παρακολουθήσει στενά τις εξελίξεις.
Γιαυτό και είναι εξαιρετικά σημαντική η ουσιαστική συμμετοχή της στη στρατηγική συνεργασία Ελλάδος, Κύπρου, Αιγύπτου και Ισραήλ. Μια στρατηγική συνεργασία που η νέα ελληνική κυβέρνηση πρέπει να αναβαθμίσει σημαντικά.
*Ο Δημήτρης Απόκης, είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies, The Johns Hopkins University, μέλος του The International Institute of Strategic Studies, και διετέλεσε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, το Στέητ Ντιπάρτμεντ, και το Πεντάγωνο, στην Ουάσιγκτον.
