Με αφορμή την οικονομική και πολιτική κρίση, έχουν γίνει πολλοί παραλληλισμοί κατά καιρούς για την κατάσταση της χώρας με το πλοίο του Τιτανικού λίγο πριν το ναυάγιο. Αλλά και για ναυάγια πλοίων που μεταφέρουν πρόσφυγες και μετανάστες από τις ακτές του Αιγαίου γίνεται λόγος. Και πολλών οι ελπίδες ναυάγησαν στην προσπάθειά τους να βρουν έναν καλύτερο τόπο ζωής.
Γράφει η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα
Ναυάγιο, λοιπόν, από το ναῦς (με γενική νηός ή νεώς), που σημαίνει πλοίο και ἄγνυμι που έχει την έννοια σπάζω, θρυμματίζω, κομματιάζω. Το ναυάγιο, δηλαδή, είναι το κομματιασμένο, θρυμματισμένο, πλοίο.
Το πρώτο συνθετικό της λέξης το βρίσκουμε στο ναύλο (αντίτιμο εισιτηρίου για την είσοδο στο πλοίο), στον ναύτη, τον ναυτικό και την ναυτία, την ζαλάδα που νιώθει κανείς, όταν ταξιδεύει στην θάλασσα. Η ναῦς υπάρχει στο ναυτίλο και τη ναυτιλία, στον ναύκληρο, το νεώριο, το ναυπηγείο και σε τόσες άλλες λέξεις, μια που η χώρα μας βρέχεται από θάλασσα και έχει μακρά παράδοση στις θαλασσινές ασχολίες.
Το ναυάγιο συναντάμε ήδη τον 5ο αιώνα π. Χ. στον Ξενοφώντα, όταν μετά τη νικηφόρο ναυμαχία των Αργινουσών, το 406 π. Χ., οι οκτώ νικητές Αθηναίοι στρατηγοί καταδικάστηκαν σε θάνατο, διότι οὐκ ἀνείλοντο τοὺς ναυαγούς, γιατί δεν διέσωσαν τους ναυαγούς και δεν περισυνέλεξαν περίπου 5.000 συμπολεμιστές τους. Η Αθήνα έχασε μια χρυσή ευκαιρία να συνθηκολογήσει με την Σπάρτη και επιπλέον η ίδια έμεινε τις τελευταίες στιγμές του πελοποννησιακού πολέμου χωρίς ικανούς άνδρες.
Τη ρίζα ναῦς την συναντάμε και σε άλλες γλώσσες στο λατινικό πλοίο navis, στο αγγλικό nautical, στο γάλλο ναυτίλο nautile και αλλού.
Σήμερα εκτός από το ναυάγιο του Τιτανικού συζητάμε για ναυάγιο σε συζητήσεις, συνομιλίες, διαβουλεύσεις. Με κομμένη την ανάσα παρακολουθούσαμε το καλοκαίρι τις διαπραγματεύσεις, για να μην ζήσουμε ένα ακόμη βούλιαγμα, μια αποτυχία, ένα ναυάγιο.
Στο Άσμα ηρωικό και πένθιμο για το χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας, ο νομπελίστας ποιητής Ελύτης γράφει για το θάνατο του πρώτου ανθυπολοχαγού στα βουνά της Αλβανίας: Tο κορμί του, σιωπηλό ναυάγιο της αυγής. Με τρόπο μεταφορικό αποδίδει το θάνατο του προσώπου ως θάνατο ενός ξεκινήματος, της νεότητας, της αυγής.
Κάποιος άνθρωπος μπορεί να καταντήσει ναυάγιο, ερείπιο, κουρέλι, ύστερα από μία δύσκολη κατάσταση που βίωσε. Αυτή, όμως, η χρήση της λέξης είναι μεταγενέστερη και προέρχεται από την αντίστοιχη γαλλική naufrage.
Ένα ναυάγιο είναι δυνατόν, όμως, να κάνει ευτυχείς τους αρχαιολόγους της ενάλιας αρχαιολογίας. Το βυθισμένο πλοίο ή ό, τι έχει απομείνει από αυτό έρχονται στην επιφάνεια. Και όλη αυτή η διαδικασία λέγεται ναυαγιαίρεση ή ναυαγιαιρεσία.
Επειδή κλείνουμε πάντα αισιόδοξα, αντί για ναυάγιο ευχόμαστε ολοκλήρωση, επιτυχία, ευόδωση, θρίαμβο σε κάθε προσπάθεια.
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
