Τόσα χρόνια περιμέναμε να κλείσει κάθε φορά και η μια ή άλλη αξιολόγηση, σήμερα όμως θα μιλήσουμε για τη λεξιλογική αξιολόγηση και τις πολλαπλές αποχρώσεις που αυτή παίρνει στο λόγο μας.
Της Σοφίας Μουρούτη Γεωργάνα
Είναι λέξη νέας κοπής και αποτελεί μεταφραστικό δάνειο από τον αγγλικό όρο evaluation, όπως και το αντίστοιχο ρήμα αξιολογώ από το οποίο προέρχεται, το αγγλικό evaluate.
Αξίζει να επισημάνουμε στο σημείο αυτό ότι η αξιολόγηση αποδίδει, επίσης, το αγγλικό assessment, που είναι μια εκτίμηση της αξίας περιουσιακών στοιχείων, επενδυτικών χαρτοφυλακίων για λόγους φορολογίας. Τέτοια είναι η αξιολόγηση μετοχών για παράδειγμα.
Τα συνθετικά της λέξης υπήρχαν ήδη στη γλώσσα μας, το επίθετο ἄξιος και το ρήμα λέγω. Συνεπώς, στην αξιολόγηση κάνουμε λόγο για αξίες και εξάγουμε κάποιο αποτέλεσμα, καταλήγουμε σε ένα συμπέρασμα.
Σε κάθε αξιολόγηση θέτουμε κριτήρια, βάσει των οποίων θα κριθούν οι αξιολογούμενοι από τον αξιολογητή, για να διαπιστώσει πόσο αξιόλογη είναι η κάθε πλευρά. Έτσι, έχουμε αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, απέναντι στην οποία αντιδρούν έντονα οι εκπαιδευτικοί μας, μολονότι εκείνοι προβαίνουν σε μαθητική αξιολόγηση βάζοντας διαγωνίσματα, δίνοντας βαθμούς, αναθέτοντας εργασίες.
Αξιολόγηση γίνεται και στο κυβερνητικό έργο, μετά από κάποιο διάστημα.
Ενώπιον αξιολόγησης τίθενται οι υποψήφιοι για μια εργασία, αφού εκεί θα κρίνουν οι ειδικοί τα προσόντα τους και θα αποφανθούν αν είναι κατάλληλοι για τη θέση, για την οποία έχουν καταθέσει την αίτησή τους.
Αξιολόγηση γίνεται και στο επιστημονικό έργο και με αυτόν τον τρόπο βλέπει κανείς τη συμβολή των επιστημόνων στην πρόοδο του κλάδου του επιστητού με τον οποίο ασχολούνται.
Όταν βρισκόμαστε σε πανικό και δεν ξέρουμε με τι να πρωτοασχοληθούμε, μερικοί μας συμβουλεύουν να προβούμε σε αξιολόγηση των προτεραιοτήτων, να κάνουμε μια ιεράρχηση, πρώτα να καταπιαστούμε με τα σπουδαιότερα και μετά με τα δευτερεύοντα.
Στην αξιολόγηση γίνεται αντικειμενική εκτίμηση του αποτελέσματος σε σχέση με τους στόχους που έχουν τεθεί. Γι’ αυτό παίρνει τη μορφή της ατομικής, αυθεντικής – εάν τα εργαλεία είναι τα κατάλληλα- διαγνωστικής, διαρκούς, εξατομικευμένης, περιγραφικής, εάν γράφουμε λόγια εκτός από το να δίνουμε μονάχα αριθμούς.
Κάποτε – κάποτε κάνουμε αυτοαξιολόγηση, δηλαδή αυτοεκτίμηση, κρίνουμε τον εαυτό μας, βρίσκουμε τα θετικά μας και τα αρνητικά μας και προσπαθούμε να βελτιωθούμε.
Η αξιολόγηση είναι, επίσης, εσωτερική και εξωτερική, διενεργείται είτε από τον ίδιο το φορέα είτε από επιτροπή που αποτελείται από εμπειρογνώμονες αξιολογητές αντίστοιχα.
Με την αξιολόγηση συνδέεται η έρευνα αξιολόγησης και ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης, μια εταιρεία που αξιολογεί την πιστοληπτική ικανότητα επιχειρήσεων και οργανισμών.
Αν και η αξιολόγηση δεν είναι τόσο παλιά, ο αξιόλογος υπάρχει στο λεξιλόγιό μας από τα αρχαία χρόνια, από την κλασσική εποχή. Ἀξιολογώτατος κατά το Θουκυδίδη είναι ο Πελοποννησιακός πόλεμος, ο πιο σπουδαίος από όλους τους πολέμους που έγιναν στον ελληνικό χώρο. Ἀξιόλογοι χαρακτηρίζονταν οι άνθρωποι, οι σημαντικοί. Αξιόλογους τους λέμε και σήμερα.
Στο ίδιο ετυμολογικό πεδίο με την αξιολόγηση είναι η αξιολογία ως κλάδος της φιλοσοφίας, που μελετά τις θρησκευτικές και ηθικές αξίες. Στον χώρο αυτό εντάσσεται ακόμη ο αξιολογικός που ασχολείται με τα κριτήρια που κατατάσσουν τις αξίες σε κατηγορίες.
Τώρα που διαβάζετε το λήμμα μας, έχει κλείσει επιτέλους η πολυπόθητη αξιολόγηση. Από την έναρξη της κρίσης βιώσαμε αρκετές φορές την αναμονή για μια αξιολόγηση. Και αυτό γιατί περιμέναμε να ολοκληρωθεί με επιτυχία κάθε στάδιο συμφωνίας. Ο καθένας μας, όμως, ανάλογα με το πολιτικό στρατόπεδο στο οποίο βρίσκεται την αντιλαμβάνεται με διαφορετικό τρόπο. Αν την ποθούσαν οι προηγούμενοι, ισοδυναμούσε με σκληρά και επονείδιστα μέτρα, ενώ για τους τωρινούς είναι απλώς μια πολιτική συμφωνία, για την οποία οι κυβερνώντες διαπραγματεύονται σκληρά, χωρίς να κάνουν ούτε ένα ευρώ πίσω, καθώς διατείνονται.
Οι λέξεις φορτίζονται συναισθηματικά, ανάλογα με τις περιστάσεις και τα ιστορικά γεγονότα. Το ίδιο και οι αξίες για τις οποίες κάνει λόγο η αξιολόγηση.
Χαλαρώστε, απλώς λεξιλογούμε!
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
