Διαβάσαμε αυτές τις ημέρες για τη βράβευση του Αρχιεπισκόπου Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας, Κυρίου Αναστασίου, από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης για το τιτάνιο έργο του. Και πώς άλλωστε θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, αφού ο Αρχιεπίσκοπος έχει κάνει τόσα πολλά, έχει προσφέρει ένα τεράστιο ιεραποστολικό, φιλανθρωπικό και κοινωνικό έργο σε όλες τις θέσεις τις οποίες κλήθηκε να υπηρετήσει.
Της Σοφίας Μουρούτη Γεωργάνα
Εμείς εδώ μιλάμε για τις λέξεις και θα πούμε ότι το επίθετο τιτάνιος πρωτοσχηματίζεται και αρχίζει να χρησιμοποιείται στα ελληνιστικά χρόνια. Ο τιτάνιος είναι αυτός που σχετίζεται με τους Τιτάνες, τα μυθικά αυτά όντα, που είχαν υπεράνθρωπες δυνατότητες και είχαν γεννηθεί από την ένωση της Γαίας με τον Ουρανό. Κάποιοι από αυτούς ήταν ο Επιμηθέας, ο Προμηθέας, ο Κρόνος, ο Ιαπετός. Υπήρχαν και γυναίκες Τιτάνες, όπως η Ρέα και η Μνημοσύνη, γεγονός που μας κάνει να καταλάβουμε ότι η δύναμη δεν είναι ίδιον αποκλειστικά των ανδρών.
Οι αρχαίοι μας συνέδεαν τη λέξη ὁ Τιτάν, τοῦ Τιτᾶνος, που είναι παλιά, ομηρική, με το ρήμα τείνω, δηλαδή τεντώνω. Άλλοι μελετητές της γλώσσας και της ιστορίας των λέξεων λένε γι΄ αυτήν ότι μάλλον προήλθε από το ρήμα τίω (=πληρώνω, αποδίδω σεβασμό), επειδή αρχικά ο Τιτάν ήταν μια αξιοσέβαστη ηλιακή θεότητα που ήλθε από τη Μ. Ασία.
Σε κάθε περίπτωση, οι αρχαίοι Τιτάνες ήταν πολύ δυνατοί και όποιος είχε τη δύναμη και την αντοχή τους ήταν τιτάνιος ή τιτανικός. Κι αυτό το τιτανικός μάς φέρνει στο νου το περίφημο πλοίο, τον Τιτανικό, που είχε πράγματι κάτι από τη γεύση των Τιτάνων, ήταν ένα μεγάλο υπερωκεάνιο, που το παρθενικό του ταξίδι είχε ως αποτέλεσμα μια τιτάνια καταστροφή.
Οι αρχαίοι μας είχαν Τιτανοκτόνους, Τιτανομαχίες, Τιτανοκράτορες, ολόκληρη δηλαδή Τιτανολεξιλογία.
Η δύναμη των Τιτάνων πέρασε και στις άλλες γλώσσες, όπως στα γαλλικά. Έτσι, δημιούργησαν εκείνοι τον titanesque, τον υπεράνθρωπο, η σημασία του οποίου ήλθε ως αντιδάνειο και στη δική μας γλώσσα.
Ο τιτάνιος έδωσε και το τιτάνιο, μέταλλο που το αποκαλούμε έτσι λόγω της ανθεκτικότητας των κραμάτων του.
Ο τιτάνιος είναι γιγάντιος και σε πιο προφορικά ελληνικά γίνεται τιτανοτεράστιος.
Τιτάνιο είναι ένα έργο, τιτάνια μια προσπάθεια, μια επιχείρηση διάσωσης, μια μάχη, προσφορά, σύγκρουση, τιτάνιος ένας αγώνας. Όλα αυτά λέγονται αλλιώς κολοσσιαία, ηράκλεια, κυκλώπεια, τεράστια, υπερμεγέθη.
Κάθε συνώνυμο του τιτάνιος είναι λίγο, για να αποδώσει το μέγεθος της προσφοράς και του πνευματικού διαμετρήματος του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας.
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
