Ο Μιχάλης Δερτούζος υπήρξε διευθυντής του Εργαστηρίου της Επιστήμης των Υπολογιστών (LCS) στο περίφημο Πανεπιστήμιο ΜΙΤ των ΗΠΑ.
Θα μπορούσαν να γραφούν πολλά για τις σπουδές του στο Κολλέγιο Αθηνών, για τη μετάβασή του στην Αμερική και το ΜΙΤ, για την εξαιρετικά επιτυχημένη παρουσία του εκεί, που είχε ως φυσικό αποτέλεσμα τη σταδιακή αναγωγή του σε ρόλο συμβούλου των κυβερνήσεων των ΗΠΑ αλλά και ευρωπαϊκών, για τη φιλία του με τον Γκέιτς, για τις τιμητικές διακρίσεις του, τα βιβλία του κ.λπ. Αλλά αυτό που τον περιγράφει καλύτερα από οτιδήποτε και τον οποιονδήποτε είναι ο ίδιος του ο λόγος:ένας λόγος μεστός, πλούσιος σε ιδέες, εκφρασμένος με απλό και κατανοητό τρόπο, εν τέλει ένας λόγος «φωτισμένος».
Toυ Γιάννη Τριανταφύλλου
Το να ακούς τον Δερτούζο να μιλά για τον καινούργιο θαυμαστό κόσμο της πληροφορίας σαν να διηγείται παιδικό παραμύθι ήταν σίγουρα μια εμπειρία που, για να χρησιμοποιήσουμε και τη σχετική διάλεκτο, εντασσόταν αμέσως στο «σκληρό δίσκο» της μνήμης σου και κανένας «ιός» δεν μπορούσε να τη «σβήσει».
Ας μου επιτραπεί η κατάθεση της προσωπικής μου εμπειρίας από την τηλεφωνική συνέντευξη που μου είχε παραχωρήσει λίγους μήνες πριν από το θάνατό του: φωνή βαθιά, υποβλητική, λόγος που ρέει, γέλιο βροντερό, ενδεικτικό ενός ανθρώπου χορτασμένου από τη ζωή χωρίς πολλά απωθημένα, ευγενικός, πρόθυμος να λύσει κάθε απορία έστω και εις βάρος του δικού του ελεύθερου χρόνου.
Η συνέντευξή μας ξεκίνησε με τον Δερτούζο να βρίσκεται στο γραφείο του και συνεχίστηκε μέσω του κινητού του τηλεφώνου κι ενώ εκείνος οδηγούσε για να φτάσει στο αγαπημένο του πανεπιστήμιο. Και βασικό χαρακτηριστικό της ήταν η απόλυτα γενναιόδωρη στάση τού καθηγητή απέναντι σε έναν νέο δημοσιογράφο που επιζητούσε να αντλήσει από αυτόν ό,τι περισσότερο μπορούσε στη μισή ώρα που ήταν ο αρχικά προγραμματισμένος χρόνος της συνέντευξης. Και ο οποίος, όπως ήταν φυσικό, στο τέλος ξεπέρασε τη μία…
Ο Δερτούζος πίστευε βαθιά στην πρωτογενή δύναμη του ανθρώπινου πνεύματος. «Εάν δεν βγαίνουν καινούργιοι Γκέιτς, είναι ίσως επειδή δεν υπάρχουν άνθρωποι με το ταλέντο ή την εργατικότητα του Γκέιτς» απαντούσε σε σχετική ερώτηση. Και ως παραδείγματα λαμπρών νέων μυαλών έφερνε τον Τιμ Μπέρνερς Λι (δημιουργό του Παγκόσμιου Ιστού, των γνωστών τριών www του Internet, τον οποίο ο Δερτούζος βοήθησε ουσιαστικά να υλοποιήσει τις ιδέες του), καθώς και τον Λίνους Τόρβαλντς, τον Φινλανδό εμπνευστή του λειτουργικού συστήματος Linux, οι οποίοι κατάφεραν «πλήγματα» στον Γκέιτς.
«Το μόνο που χρειάζεται για να “πολεμήσει” κάποιος τον Γκέιτς είναι μια καλή ιδέα, ένα καλό πρόγραμμα, τρία παιδιά σε ένα υπόγειο του κόσμου που μπορεί να είναι και χίλια παιδιά σε μια εταιρεία. Και που θα κατορθώσουν να αντιμετωπίσουν τα windows με κάτι πιο καλό». Ενώ αναφερόμενος στο πώς έβλεπε αυτός την επιρροή της πληροφορικής επανάστασης στο υφιστάμενο χάσμα πλούσιων και φτωχών και πώς ο Γκέιτς, σημείωνε:
«Ο Γκέιτς λέει ότι οι φτωχοί θα “μπουν στον χορό” και θα πλουτίσουν γιατί θα μπορούν να πουλούν τις δουλειές τους με το Ιντερνετ. Κι εγώ του λέω: “Κοίτα, παιδί μου, συμφωνώ μαζί σου, αλλά πρέπει κι εμείς να τους βοηθήσουμε. Οι πολίτες των φτωχών κρατών πριν πουλήσουν το οτιδήποτε χρειάζονται την εκπαίδευση και την τεχνογνωσία, την οποία εμείς, οι πολίτες των ανεπτυγμένων κρατών, πρέπει να τους παράσχουμε. Εάν δεν γίνει αυτό, εάν εμείς δεν κουνήσουμε το δάκτυλό μας, το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών θα ανοίξει”».
Ο Μιχάλης Δερτούζος ήταν οραματιστής, εργαζόταν σκληρά αλλά σε καμία περίπτωση δεν ήταν σοβαροφανής, ένας άκαμπτος (stiff) «χαρτογιακάς» των γραφείων. Και, όπως κάθε ευφυής και πραγματικά σημαντικός άνθρωπος, διέθετε χιούμορ. Αφθονο χιούμορ. Ετσι, σχολιάζοντας τις «απειλητικές» χειραψίες με τις οποίες σηνήθιζε να «φιλοδωρεί» τους φοιτητές του έλεγε αυτοσαρκαζόμενος: «Καλή η τεχνολογία αλλά ορισμένες φορές καλύτερες οι “δυνάμεις σπηλαίου”.
Αν έρθετε στο πανεπιστήμιο, θα δείτε ότι, επειδή είμαι και μεγαλόσωμος, συχνά αρπάζω τους φοιτητές μου από τον σβέρκο, γιατί θεωρώ ότι η ταυτόχρονη παρουσίαση αγάπης και απειλής είναι πολύ αποτελεσματική. Σας διαβεβαιώ ότι με αυτό τον τρόπο “το θύμα” δεν πρόκειται να ξεχάσει ποτέ αυτό που του λες. Κάτι ανάλογο μού είχε κάνει ένας καθηγητής Μαθηματικών μου στην Ελλάδα, όταν μου τράβηξε με δύναμη τις τιράντες του παντελονιού μου και μετά τις άφησε να σκάσουν με κρότο πάνω στο σώμα μου. Από εκείνη τη στιγμή και μετά, πιστέψτε με, τα λάτρεψα τα μαθηματικά…».
Κατά τα άλλα, ο Δερτούζος ήταν ένας απλός άνθρωπος: διάβαζε κλασικά βιβλία, επισκεπτόταν συχνά την Ελλάδα και δεν ξεχνούσε να περνά από την περιοχή που όταν ήταν έφηβος συνήθιζε να αποτελεί την πηγή όλης της τεχνολογικής του χαράς: το Μοναστηράκι, από το οποίο αγόραζε κλεμμένους κρυστάλλους για το σταθμό του. Το τωρινό Μοναστηράκι το έβρισκε πολύ τουριστικό ενώ δεν «μασούσε» ούτε από τους παπατζήδες, τους οποίους καυχιόταν ότι είχε κερδίσει αρκετές φορές!
Και φυσικά, απεκδυόταν με άνεση τον μανδύα του techno-freak, του ανθρώπου που είναι κολλημένος με την τεχνολογία και δεν θεωρεί ότι υπάρχει κάτι άλλο, πέραν αυτής, στη ζωή: «Μου αρέσει να μαθαίνω από τον κόσμο» έλεγε όταν ερωτούνταν σχετικά. «Από γιατρούς, καλλιτέχνες, να συζητώ θέματα φιλοσοφικά. Η σύζυγός μου είναι μουσικός, συναναστρέφομαι μουσικούς και μιλώ μαζί τους. Μου αρέσει να έχω ωραίες “πεδιάδες” σκέψης για περίπατο».
Ο Μιχάλης Δερτούζος δεν πρόλαβε να ζήσει πολύ στον καινούργιο αιώνα ( απεβίωσε το 2001, στα 64 του, από πνευμονικό οίδημα ).. Πρόλαβε ωστόσο να διαβεί το κατώφλι του, διακηρύττοντας με τη βαθιά φωνή του: «Μη φοβάστε την τεχνολογία. Η τεχνολογία είναι παιδί της ανθρωπότητας, δικό μας παιδί. Εάν είναι χρήσιμη θα επιζήσει. Εάν είναι άχρηστη θα πεθάνει». Ενώ σαν λύση για το τι χρειαζόμαστε για να πορευτούμε στο μέλλον ανέφερε μία και μόνη λέξη: «Unification. Ενωση της πίστης και της λογικής. Αυτό το σύνολο που διαχωρίστηκε στον Διαφωτισμό πρέπει να επανενωθεί».
ΠΗΓΗ:POPLIKE.GR
