Σήμερα είναι οι εκλογές στην Τουρκία και η επικαιρότητα θα μας πηγαίνει συχνά στην πρωτεύουσα της γειτονικής μας χώρας, στην Άγκυρα. Γι΄αυτό κι εμείς σήμερα εκτός από τις πληροφορίες για τα αποτελέσματα της κάλπης σκεφτήκαμε να σας δώσουμε άλλη μια. Έχει σχέση η Άγκυρα με την άγκυρα;
Της Σοφίας Μουρούτη Γεωργάνα
Ρίξαμε άγκυρα, αράξαμε, καθίσαμε αναπαυτικά μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή, για να συντάξουμε το σημερινό λήμμα.
Σε ποια άγκυρα αναφερόμαστε σήμερα; Μα φυσικά σε αυτήν που είναι εξάρτημα του πλοίου και αποτελείται από ένα βαρύ αγκυλωτό αντικείμενο, που ρίχνεται στον βυθό, για να συγκρατεί το σκάφος να μην κινείται.
Ινδοευρωπαϊκή η ρίζα της λέξης, από το θέμα *ank, που σημαίνει κάμπτω, λυγίζω. Αυτή η προέλευση εξηγεί το σχήμα της και την καθιστά συγγενή με την αγκύλη, την αγκαλιά, τον αγκώνα, το άγκιστρον και τα ομόρριζά τους (αγκιστροειδής, αγκυλωτός), που είναι γεμάτα κυρτές γωνίες. Οι παραπάνω λέξεις αρχίζουν από αγκ– και, αν σκεφθούμε τις εικόνες που δημιουργούν, είναι όλες τέτοιες που δείχνουν λύγισμα.
Βίρα τις άγκυρες, ξεκινάμε, να πούμε δυο λόγια για την ιστορία της.
Την πρωτοσυναντάμε όχι στον Όμηρο, όπως συνήθως λέμε για τις περισσότερες, αλλά στον λυρικό ποιητή, πολιτικό και συγγραφέα Αλκαίο τον 7ο αιώνα π. Χ., τα τραγούδια του οποίου, εκτός από την γενέτειρά του Μυτιλήνη, έγιναν γνωστά και τραγουδήθηκαν στα συμπόσια της Αθήνας του 5ου αιώνα π. Χ. Στον Αλκαίο έχει την σημασία την κυριολεκτική που ξέρουμε.
Εκτός από το εξάρτημα του πλοίου, πολύ γρήγορα απέκτησε την μεταφορική έννοια, με την οποία την συναντάμε και σήμερα. Κάθε πρόσωπο στο οποίο με ασφάλεια ακουμπάμε είναι η άγκυρά μας. Ο Σοφοκλής παραθέτει στα σωζόμενα αποσπάσματα: εἰσί μητρί παῖδες ἄγκυραι βίου (τα παιδιά είναι για την μητέρα τους η άγκυρα της ζωής τους). Ἱερά ἄγκυρα χαρακτηρίζεται η τελευταία ελπίδα που έχει κανείς για κάτι. Ως άγκυρα συμβόλιζαν τον Χριστό οι πρώτοι Xριστιανοί στις κατακόμβες, γιατί διώκονταν από τους Ρωμαίους και δεν προέβαιναν σε ρεαλιστικές απεικονίσεις.
Μετά την «ἀγκυρουχίαν», το στερέωμα της άγκυρας, αγκυροβολήσαμε στα πιο πρόσφατα ελληνικά μας. Η προσόρμιση, το αγκυροβόλημα, όπως το αποκαλούμε, έγινε σε αγκυροβόλι ασφαλές, με την βοήθεια λεξικών και βιβλίων που χρησιμοποιούμε, για να σας μεταφέρουμε όλες τις πληροφορίες. Αν δεν διαβάσουμε προσεκτικά, μπορεί να πέσουμε σε αγκυροβολημένη νάρκη και τότε όλοι οι γλωσσολογικοί μας ισχυρισμοί θα καταρρεύσουν. Σε τέτοια αγκυροβολημένη νάρκη προσκρούουν οι παρετυμολογικές ερμηνείες όσων λένε ότι η πρωτεύουσα Άγκυρα της γείτονος Τουρκίας, που ακούγεται το ίδιο με την δική μας άγκυρα είναι μία και η αυτή λέξη. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει, γιατί η ομόηχη πρωτεύουσα αποτελεί λυδικό τοπωνύμιο. Η περιοχή της τουρκικής Άγκυρας ήταν φρυγικός οικισμός από την 2η χιλιετία π.Χ. και στην τοπική διάλεκτο η λέξη δήλωνε το φαράγγι.
Γι΄ αυτό και η γατούλα Αγκύρας που μπορεί να έχετε σπίτι σας και να είναι η δική σας ασφαλής άγκυρα, το καταφύγιό σας, δεν έχει σχέση εννοιολογική και ετυμολογική με την άγκυρα του ιστιοπλοϊκού σας! Αυτή η άγκυρα είναι πρώτο ξαδελφάκι με το αγγλικό angle, από το αγγλικό angel το αγκίστρι ψαρέματος. Κι από αυτό η Εngland(Engla – land), η χώρα των Angli, της περιοχής Αngul του Σλέσβικ, κοντά στο Κίελο. Μάλλον το γερμανικό αυτό φύλο, συγγενείς με τους Βίκιγκς, θα ασχολούνταν με την ναυτιλία, με άγκυρες, πλοία και τα συναφή.
Και λίγο γλωσσική περηφάνεια, από την ελληνική άγκυρα, έχουμε την λατινική ancora, την αγγλική anchor, γαλλική ancre, ιταλική ancora, Αnker στα γερμανικά και πάει λέγοντας με τις λατινογενείς γλώσσες.
Αρκετά για απόψε. Αγκύρωση των παραθύρων και ύπνος μακριά από ιδεολογικές και άλλες αγκυλώσεις!!!
Η λέξη ἄγκυρα στα αρχαία ελληνικά είχε και μια άλλη σημασία, δεν μπορούμε να σας την πούμε! Ευκαιρία για έρευνα από εσάς, πνευματικά αγκυροβολημένοι εμείς!
Μην φεύγετε από το Thepresident.gr, γιατί άλλη δεν έχω άγκυρα πλην την ευχή σου μόνο, έλεγε ο Παπαδιαμάντης μας. Βέβαια εκείνος αναφερόταν στην μητέρα του, εμείς αγκυροζητάμε (μικρό λιθαράκι στο αγκυρολεξικό) τα καλά σας λόγια!
