Η ιδιοκτησία γης στην Ελλάδα είναι μια πραγματικά πονεμένη ιστορία. Φόροι, τεκμήρια, δαπάνες συντήρησης, δαπάνες για τη μεταβίβαση, γραφειοκρατία. Καχυποψία από το δημόσιο έναντι του ιδιοκτήτη. Καχυποψία από την κοινωνία έναντι της ιδιοκτησίας ως δικαιώματος.
Στον όλο μπελά της ιδιοκτησίας γης ήρθε τελευταία (τελευταία με τους ρυθμούς της Ελλάδας, δηλαδή εδώ και δύο δεκαετίες και έχει ακόμα μέλλον) να προστεθεί και το κτηματολόγιο. Όσοι ευτύχησαν να έχουν ακίνητα σε περιοχή που κτηματογραφείται ή κτηματογραφήθηκε ίσως να πήραν μια γεύση του τι αυτό σημαίνει. Πολλοί από όσους έχουν ακίνητα σε περιοχές στις οποίες ολοκληρώθηκε η κτηματογράφηση ίσως να το κατάλαβαν καλύτερα -αν και μάλλον κάπως επώδυνα.
Από εδώ θα προσπαθήσουμε να βλέπουμε σε καθημερινή βάση πρακτικά ζητήματα σε σχέση με το κτηματολόγιο, τόσο σε σχέση με την κτηματογράφηση, όσο και σε σχέση με τη λειτουργία του. Η όλη παρουσίαση θα γίνεται υπό κάποιες προϋποθέσεις:
- Οι όποιες κατευθυντήριες θα δίνονται χωρίς αναφορά σε νομοθετικές διατάξεις, για να είναι κατά το δυνατό πιο εύληπτες από το σύνολο των αναγνωστών. Το κτηματολόγιο είναι μία μάλλον απλή (επί της αρχής) υπόθεση, την οποία δεν υπάρχει λόγος να την κάνουμε από εδώ περίπλοκη.
- Οι όποιες κατευθυντήριες θα δίνονται υπό το ισχύον νομοθετικό καθεστώς. Επειδή το κτηματολόγιο είναι στην Ελλάδα ένας σχετικά νέος θεσμός, η νομοθεσία του έχει αλλάξει (συχνά με τη λογική μπαλωμάτων) πλείστες φορές. Ουσιαστικά, το κτηματολόγιο πηγαίνει μαθαίνοντας. Δεν αποκλείεται λοιπόν μια διαδικασία η οποία ισχύει σήμερα να αλλάξει ριζικά σε ένα μήνα.
- Οι όποιες κατευθυντήριες θα δίνονται στη λογική του «κατά κανόνα ισχύοντος». Δεν είναι δυνατό εδώ να εκθέσουμε την κάθε πιθανή υποπερίπτωση ή να εξετάσουμε την εξαιρετική διατύπωση ενός συμβολαίου ή μιας δικαστικής απόφασης –ούτε είναι δυνατό να υπεισέλθουμε στον τρόπο αντιμετώπισης μιας περίπτωσης από το δικαστή, τον προϊστάμενο του κτηματολογικού γραφείου, το δικηγόρο ή το μηχανικό που τη χειρίζεται.
- Συνακόλουθα, οι όποιες κατευθυντήριες δε θα δίνονται σε πλαίσιο υποκατάστασης του δικηγόρου ή του μηχανικού που χειρίζονται μια υπόθεση, όσο απλή κι αν είναι αυτή.
- Η παρουσίαση εξειδικευμένων περιπτώσεων θα γίνεται, στο μέτρο του δυνατού, ισορροπημένα μεταξύ υποθέσεων κτηματογράφησης και λειτουργούντος κτηματολογίου. Όταν αυτό καταστεί δυνατό, θα επιχειρήσουμε να δημιουργήσουμε και έναν δίαυλο επικοινωνίας, ώστε να απαντούμε και σε ερωτήσεις αναγνωστών, εφόσον παρουσιάζουν κάποιο ενδιαφέρον.
- Πέραν από τη γενικού ενδιαφέροντος περιπτωσιολογία, θα γίνεται προσπάθεια να παρέχεται από εδώ και μία ενημέρωση επί της επικαιρότητας: σε ποιες περιοχές ξεκινά την προσεχή περίοδο η κτηματογράφηση, πού αυτή ολοκληρώθηκε, πού τρέχουν προθεσμίες κ.ο.κ.
Πριν βέβαια μπούμε στην εξέταση ειδικότερων περιπτώσεων, είναι κατ’ ελάχιστο χρήσιμο να προβούμε σε μια γενική θεώρηση σε σχέση με το κτηματολόγιο: τι είναι αυτό, ποιος το διαχειρίζεται, ποιες είναι οι επιμέρους φάσεις του, τι συνεπάγεται για τον ιδιοκτήτη του ακινήτου, και, φυσικά, το θεμελιώδες ερώτημα: αξίζει τελικά τον κόπο;
