Κοντά στην Αλεξάνδρεια, την πόλη που ίδρυσε ο ίδιος ο Μέγας Αλέξανδρος, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν έναν βυθισμένο ναό και ένα ιερό γεμάτα με τεχνουργήματα που συνδέονται με τον θεό Αμούν και τη θεά Αφροδίτη. Ο ναός, ο οποίος καταστράφηκε μερικώς κατά τη διάρκεια σεισμικών γεγονότων που έλαβαν χώραν στα μέσα του 2ου αιώνα π.Χ., χτίστηκε αρχικά για τον θεό Αμούν.
Σύμφωνα με τη δήλωση του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Υποβρύχιας Αρχαιολογίας (IEASM), οι Φαραώ έκαναν προσκύνημα σε αυτόν για να λάβουν τον τίτλο τους ως παγκόσμιοι βασιλιάδες, καθώς ο Αμούν θεωρούνταν ο υπέρτατος θεός του αρχαίου αιγυπτιακού πανθέου.
Η βυθισμένη πλέον κατασκευή ήταν κάποτε μέρος του αρχαίου λιμανιού της Θώνης-Ηρακλείου στον κόλπο Αμπουκίρ. Η παλιά πόλη, τώρα υποθαλάσσια και περίπου 7 χιλιόμετρα από τη σύγχρονη ακτή της Αιγύπτου, καταστράφηκε όταν ένας τεράστιος σεισμός και παλιρροϊκά κύματα βύθισαν εδάφη στο δέλτα του Νείλου. Το Ηράκλειον ή Θώνις, κατά τους αρχαίους Αιγύπτιους, ήταν παραθαλάσσια πόλη με λιμάνι πλησίον της κώμης Μένουθις, που ήταν κυριότερος ναυτικός κόμβος της αρχαίας Αιγύπτου με την Ελλάδα.
Κατά την ανασκαφή του ναού, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν μια σειρά από τεχνουργήματα, συμπεριλαμβανομένων τελετουργικών εργαλείων από ασήμι, χρυσών κοσμημάτων και δοχείων από αλάβαστρο που χρησιμοποιούσαν κάποτε για την αποθήκευση αρωμάτων ή πανάκριβων αλοιφών.
Οι δύτες βρήκαν επίσης υπόγειες κατασκευές στην τοποθεσία, που στηρίζονται σε «καλοδιατηρημένους ξύλινους στύλους και δοκάρια» τα οποία χρονολογούνται στον 5ο αιώνα π.Χ.
Επικεφαλής της έρευνας είναι ο διάσημος Γάλλος αρχαιολόγος Franc Goddio, ο οποίος δήλωσε: «Είναι εξαιρετικά εντυπωσιακό να ανακαλύπτουμε τέτοια ευαίσθητα αντικείμενα που έχουν διασωθεί άθικτα παρά τη σοβαρότητα και το μέγεθος της καταστροφής». λέει.
Στα ανατολικά του ναού του Αμούν, οι αρχαιολόγοι βρήκαν έναν ελληνικό ναό αφιερωμένο στην Αφροδίτη, τη θεά του έρωτα. Αυτός ο ναός περιείχε επίσης πολλά τεχνουργήματα, συμπεριλαμβανομένων εισαγόμενων χάλκινων και κεραμικών αντικειμένων.
«Αυτό δείχνει ότι οι Έλληνες, στους οποίους επιτράπηκε να εμπορεύονται και να εγκατασταθούν στην πόλη κατά τη διάρκεια της βασιλείας των Φαραώ της δυναστείας των Σαϊτών (μεταξύ 688 π.Χ. και 525 π.Χ.), είχαν ναούς για τους δικούς τους θεούς», είπαν οι αρχαιολόγοι.
Στο ιερό βρέθηκε επίσης κρύπτη με ελληνικά όπλα. Αυτό μπορεί να υποδηλώνει ότι κάποτε Έλληνες μισθοφόροι υπερασπίζονταν την πρόσβαση στο Βασίλειο έχοντας εγκατασταθεί εκεί, στις εκβολές του δυτικότερου κλάδου του Νείλου στην περιοχή.
Ο Ντάνιελ και τα αρχαία της Λιβύης
Στις 10 Σεπτεμβρίου, η καταιγίδα Ντάνιελ κατέστρεψε τις ανατολικές παράκτιες πόλεις της Λιβύης, σκοτώνοντας τουλάχιστον 4.000 ανθρώπους, αφήνοντας 9.000 αγνοούμενους και εκτοπίζοντας περισσότερους από 40.000 άλλους, σύμφωνα με την ανθρωπιστική υπηρεσία του ΟΗΕ, OCHA.
Καθώς όσοι στη χώρα της Βόρειας Αφρικής αρχίζουν να αξιολογούν την πλήρη έκταση της καταστροφής, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν νέα ιστορικά ερείπια που αποκαλύφθηκαν από τα νερά και ξεκίνησαν το θλιβερό έργο της καταγραφής των ζημιών σε μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς.
Η καταστροφή ήταν μεγάλη, ιδίως σε μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς στην περιοχή της Κυρηναϊκής. Εμφανίζεται σταδιακά καθώς αποκαθίστανται οι υποδομές και οι δρόμοι πρόσβασης.
Στο Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco στην Κυρήνη, μια πόλη που ιδρύθηκε αρχικά από Έλληνες αποίκους και κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους το 74 π.Χ., έχει αποκαλυφθεί τουλάχιστον ένα μαρμάρινο άγαλμα. Βρέθηκε στη νότια περιοχή της τοποθεσίας στο Ναό της Δήμητρας, που κατασκευάστηκε το 490 π.Χ. Οι πλημμύρες συνεχίζουν να επηρεάζουν την περιοχή.
Περίπου 150 χιλιόμετρα δυτικά της Κυρήνης στη μεσογειακή παραλιακή πόλη της Πτολεμαΐδας της Κυρηναϊκής-που ιδρύθηκε ως ελληνικός οικισμός τον 7ο αιώνα π.Χ. και μεταμορφώθηκε κατά την ελληνιστική περίοδο- ανακαλύφθηκε μαρμάρινη στήλη και τοίχοι στην παραλία. Το μικρό μουσείο της πόλης, το οποίο φιλοξενεί πολύτιμα αντικείμενα, όπως αγάλματα και ψηφιδωτά δάπεδα από τη ρωμαϊκή και ελληνική περίοδο, έχει πλημμυρίσει.
Η Τόκρα, η τοποθεσία της αρχαίας πόλης Taucheira που ιδρύθηκε και πάλι από τους Έλληνες και βρίσκεται περίπου 40 χιλιόμετρα δυτικά της Πτολεμαΐδας, έχει χάσει τμήματα του ιστορικού παράκτιου τείχους της.
Η πόλη Derna, 100 χιλιόμετρα ανατολικά της Κυρήνης, υπέστη το κύριο βάρος της καταστροφής. Το ιστορικό κέντρο της πόλης έχει πληγεί σοβαρά, με το Παλιό Τζαμί της Derna ή Jami’ al-Atiq – που χτίστηκε αρχικά το 1656 από τον Οθωμανό κυβερνήτη Muhammad bin Al Haj Mahmoud Bay Al Qurmanli και ξαναχτίστηκε μεταξύ 2001-05 – ισοπεδώθηκε πλήρως.
«Είναι μια καταστροφή, απλά μια καταστροφή… όλα εξαφανίστηκαν μέσα σε δέκα λεπτά, είναι πολύ οδυνηρό», είπε ο Ahmad Emrage, επίκουρος καθηγητής στο τμήμα αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βεγγάζης στο Theartnewspaper.com
Αν και οι πλημμύρες στην Κυρήνη δεν προκάλεσαν τον όλεθρο στην Ντέρνα, η συνεχής παρουσία νερού έχει ανησυχήσει τους ειδικούς ότι θα μπορούσε να βλάψει τη δομική ακεραιότητα των βασικών μνημείων της, που περιλαμβάνουν ναούς, ιερά, αμφιθέατρο και τάφους. Τώρα που οι δρόμοι ανοίγουν ξανά, ο Emrage και οι συνεργάτες του έχουν ένα σχέδιο να αρχίσουν να ερευνούν τις τοποθεσίες μέχρι την επόμενη εβδομάδα, προκειμένου να καθορίσουν ένα σχέδιο δράσης. «Θα είναι μια τεράστια δουλειά καθαρισμού. Πρέπει να γίνει πολλή δουλειά», λέει ο Emrage.
Πάνω απ’ όλα, βέβαια οι άνθρωποι. Και εκεί τα νέα είναι ακόμα πιο δραματικά. «Η ανθρωπιστική κρίση είναι καταστροφική. Χρειάζεται συλλογική διεθνή υποστήριξη για να μπορέσει να ανταποκριθεί σε αυτήν την κρίση», είπε στην The Art Newspaper ο Basheer Omar, εκπρόσωπος της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού (ICRC) στη Λιβύη .
Ο Omar λέει ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη για καταφύγια έκτακτης ανάγκης, βοήθεια σε τρόφιμα, εξοπλισμό επικοινωνίας, εξοπλισμό έρευνας και διάσωσης, ιατρική βοήθεια, τετρακίνητα αυτοκίνητα, ηλιακούς συλλέκτες, σακούλες και υποστήριξη για τη διαχείριση των νεκρών για να βοηθηθούν οι πληγείσες περιοχές, φυσικά με διεθνή υποστήριξη.
Το ΜΕΤ έχει αρχαία της Υεμένης
Υστερα από εκτεταμένη έρευνα για την προέλευση δύο αρχαίων πέτρινων έργων στη συλλογή του, το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης διαπίστωσε ότι ανήκουν στην Υεμένη. (πρώτη φορά τους ξανασυμβαίνει!) Ωστόσο, κατόπιν αιτήματος της κυβέρνησης της Υεμένης -λόγω του συνεχιζόμενου εμφυλίου πολέμου της χώρας- τα τεχνουργήματα θα παραμείνουν στο Met ως δάνειο και θα “εκτεθούν σε περίοπτη θέση ως η επαναπατρισμένη κληρονομιά της Υεμένης”, σύμφωνα με δελτίο τύπου του μουσείου.
Μια επίσημη τελετή υπογραφής συμφωνίας πραγματοποιήθηκε χθες Παρασκευή στο μουσείο, υπό την προεδρία του πρεσβευτή της Υεμένης στις ΗΠΑ και του ειδικού απεσταλμένου των ΗΠΑ για την Υεμένη.
Τα γλυπτά, που χρονολογούνται και τα δύο από την τρίτη χιλιετία π.Χ., είναι ένα άγαλμα από ψαμμίτη όρθιας γυναικείας φιγούρας που φορά έναν ιμάντα και ένα περιδέραιο (το οποίο αγόρασε το μουσείο το 1998) και ένα ορθογώνιο κονίαμα από μάρμαρο (που δόθηκε στο Met ως δώρο στο 1999). Η ειδική ομάδα που έχει συσταθεί στο μουσείο, αποκάλυψε ότι αυτά τα δύο αντικείμενα είχαν βρεθεί κοντά στο Μαρίμπ το 1984 και «ανήκουν δικαιωματικά στη Δημοκρατία της Υεμένης». .
Όταν ανακάλυψε την ιστορία των αντικειμένων, το μουσείο επικοινώνησε με την πρεσβεία της Υεμένης στην Ουάσιγκτον, DC, και προφέρθηκε να επιστρέψει τα αντικείμενα, γεγονός που οδηγεί σε συμφωνία, η οποία επιτρέπει στο Met να «φροντίζει και να επιδεικνύει τα αρχαία πέτρινα έργα μέχρι η Υεμένη να ζητήσει την επιστροφή τους».
«Αυτά τα συναρπαστικά αντικείμενα προσφέρουν μια σημαντική ευκαιρία να παρουσιαστεί ο πολιτισμός της Υεμένης —σε διάλογο με τη συλλογή μας 5.000 ετών ιστορίας της τέχνης— στο κοινό του Met», δήλωσε ο Max Hollein, διευθυντής και διευθύνων σύμβουλος του μουσείου, προσθέτοντας ότι το μουσείο ανυπομονεί να «συνεργαστεί με τη μεγάλη αμερικανική κοινότητα της Υεμένης στη Νέα Υόρκη για να φιλοξενήσει εκδήλωση για εορτασμό της νέας μας συνεργασίας αργότερα αυτό το φθινόπωρο».
Ο Mohammed Al-Hadhrami, πρεσβευτής της Υεμένης στις ΗΠΑ, είπε ότι «λόγω της τρέχουσας κατάστασης στην Υεμένη, δεν είναι η κατάλληλη στιγμή να επιστρέψουμε αυτά τα τεχνουργήματα πίσω στην πατρίδα μας. Είμαστε στην ευχάριστη θέση να παραμείνουν αυτά τα αντικείμενα δανεικά στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης, ένα από τα πιο εξέχοντα και αναγνωρισμένα πολιτιστικά ιδρύματα στον κόσμο».
Scripta manent
Είχαν δίκιο οι Ρωμαίοι που επέμεναν ότι scripta manent, verba volant (τα γραπτά μένουν, τα λόγια πετούν). Πού να το φανταζόταν η μητέρα από τη Βαβυλώνα που έζησε πριν από 3800 χρόνια ότι ο γιος της θα την έκανε ρεζίλι μέσω ενός γράμματος που της έγραψε;
Το γράμμα, σε σφηνοειδή γραφή χαραγμένη σε πηλό, δείχνει ότι η συμπεριφορά των παιδιών δεν έχει αλλάξει πολύ μέχρι σήμερα. Η επιστολή που έγραψε ο μαθητής İddin-Sin προς τη μητέρα του Zinu παρουσιάζει ένα κομμάτι της ζωής στη Μεσοποταμία τον 18ο αιώνα π.Χ.
Την ώρα που γράφτηκε το γράμμα, ο Iddin-Sin ήταν μακριά από τη μητέρα του. Αντί να τής γράψει λέγοντάς της πώς πήγαιναν τα μαθήματα και ίσως ακόμη και να της πει ότι του έλειπε, ο Iddin-Sin ήταν θυμωμένος με τη μητέρα του για την κατάσταση των ρούχων του.
Η επιστολή λέει: «Πείτε στην κυρία Ζινού: ο Ιντίν-Σιν στέλνει αυτό το μήνυμα. Είθε οι θεοί Šamaš, Marduk και Ilabrat να σας κρατήσουν υγιείς για πάντα για χάρη μου».
Ο Iddin-Sin αφήνει τότε τις ευχές στην άκρη και αρχίζει να παραπονιέται.
«Τα ρούχα των νέων εδώ γίνονται καλύτερα από χρόνο σε χρόνο, αλλά εσείς αφήνετε τα ρούχα μου να γίνονται χειρότερα και χειρότερα από χρονιά σε χρονιά. Πραγματικά επέμενες να είναι τα ρούχα μου φτωχότερα και χειρότερα. «Μου έκανες άσχημα ρούχα την εποχή που το μαλλί καταναλώνονταν σαν το ψωμί στο σπίτι μας».
«Ο γιος του Ανταντ-ιντινάμ, του οποίου ο πατέρας είναι απλώς ο βοηθός του πατέρα μου, έχει δύο καινούργιες φορεσιές και μου διαμαρτύρεστε έστω και για μια αλλαξιά».
Αφού πει την άποψή του, ο Iddin-Sin ρίχνει το πάρθιο, συναισθηματικό βέλος:. «Αν και είναι υιοθετημένος, η μητέρα του τον αγαπάει, όμως εσύ με γέννησες, αλλά δεν με αγαπάς!»
Προσέχουμε λοιπόν τι γράφουμε. Ποτέ δεν ξέρεις ποιος θα το διαβάσει σε χιλιάδες χρόνια από τώρα…
