Στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, στην Αθήνα, βρίσκονται οι 351 αρχαιότητες που επαναπατρίστηκαν στην Ελλάδα πρόσφατα. Τα αντικείμενα είχαν εντοπισθεί σε αποθήκες του Βρετανού αρχαιοπώλη Ρόμπιν Σάιμς και απαιτήθηκε πολυετής νομικός αγώνας ώστε να τα πάρουμε πίσω. Στα εργαστήρια και στις αποθήκες του ΕΑΜ τα αρχαία θα εξεταστούν προκειμένου να διαπιστωθεί η γνησιότητά τους, αλλά και το υλικό, η κατάσταση και η προέλευσή τους. Εφόσον ολοκληρωθεί αυτή η έρευνα, η οποία πάντως απαιτεί χρόνο, θα ληφθούν αποφάσεις από το υπουργείο Πολιτισμού για το πού θα εκτεθούν και αν κάποια θα μεταφερθούν στις περιφέρειες από όπου προέρχονται.
Αγάλματα, ειδώλια, γλυπτά, αγγεία, κοσμήματα, σκεύη και εξαρτήματα, που χρονολογούνται από τους νεολιθικούς έως τους πρώιμους βυζαντινούς χρόνους, ήταν τα αρχαία που κατορθώσαμε να πάρουμε πίσω. Αριθμητικά ανέρχονται σε 351 αντικείμενα και 25 ομάδες αντικειμένων. Μαζί με τα αντικείμενα αυτά επιστρέφουν στην Ελλάδα μεμονωμένα θραύσματα και πολυάριθμες ομάδες συνανηκόντων οστράκων αγγείων, ο αριθμός των οποίων θα προσδιοριστεί μετά τη συντήρηση τους.
Ιδιαίτερης αρχαιολογικής αξίας, ανάμεσά τους είναι Νεολιθικό ανθρωπόμορφο ειδώλιο από έντονα γυαλισμένο λευκό λίθο, της 4ης χιλιετίας π.Χ.. μαρμάρινο βιολόσχημο ειδώλιο που ανήκει στην Πρωτοκυκλαδική Ι περίοδο (3200-2700 π.Χ.), μαρμάρινη ημισφαιρική φιάλη με μηνοειδή λαβή και περιφερειακή αυλάκωση στο χείλος της Πρωτοκυκλαδικής Ι-ΙΙ περιόδου (3000-2500 π.Χ.) Στα πρωτοκυκλαδικά ανήκει επίσης μαρμάρινο ανθρωπόμορφο ειδώλιο με διπλωμένα κάτω από το στήθος χέρια, του τύπου Σπεδού ή του λεγόμενου «κανονικού» τύπου. (Πρωτοκυκλαδική ΙΙ περίοδος, 2700-2300 π.Χ.).
Ενας μαρμάρινος κορμός αρχαϊκής Κόρης είναι το επόμενο σημαντικό αρχαίο που επαναπατρίζεται. Φοράει χιτώνα ζωσμένο στη μέση και ιωνικό ιμάτιο, ανοιχτό μπροστά, που καλύπτει τη ράχη, τους ώμους και τα χέρια. Τα μακριά μαλλιά της πέφτουν σε βοστρύχους στη ράχη. Χρονολογείται περί το 550-500 π.Χ.
Τον Μέγα Αλέξανδρο απεικονίζει χάλκινος κορμός αγάλματος, μεγαλύτερου του φυσικού μεγέθους. Παριστάνεται γυμνός, σε νεανική ηλικία, με την κεφαλή ελαφρά στραμμένη προς τα αριστερά και τη χαρακτηριστική αναστατωμένη πάνω από το μέτωπο κόμη, γνωστή ως αναστολή. Ο χάλκινος εικονιστικός ανδριάντας που αποτελεί ιδεαλιστικό πορτραίτο του θεοποιημένου Αλεξάνδρου θα μπορούσε να χρονολογηθεί στο δεύτερο μισό του 2ου αι. μ.Χ.
Από κεφαλές ξεχωρίζουν οι: Μαρμάρινη αρχαϊκή κεφαλή κόρης ή σφίγγας. Κυματοειδείς βόστρυχοι πλαισιώνουν το μέτωπο, ενώ αστραγαλωτοί τον λαιμό. Στην κορυφή της κεφαλής οπές για τη στερέωση διαδήματος. 550-500 π.Χ.. Μαρμάρινη κεφαλή νεαρού άνδρα. Πιθανότατα ρωμαϊκό αντίγραφο ενός πρωτοτύπου του 4ου αι. π.Χ. Η γενειάδα που έχει σχηματιστεί με το βελόνι οφείλεται σε επανεπεξεργασία. Μαρμάρινη γυναικεία κεφαλή αγάλματος φυσικού μεγέθους. Φέρει ιμάτιο που πέφτει στα αριστερά. 4ος-3ος αι. π.Χ. Μαρμάρινη κεφαλή νεανικής μορφής. 2ος αι. π.Χ.
Η γειτονική μας Ιταλία πήρε πίσω από την συλλογή Σάιμς πάντοτε, 750 αρχαιότητες εμπορικής αξίας 12 εκατομμυρίων ευρώ. Τα ανακτηθέντα παρουσιάστηκαν σε συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε στο Εθνικό Μουσείο Castel Sant’Angelo της Ρώμης. Κάτι που έπρεπε να γίνει και εδώ, εφόσον η επιτυχία της Ελλάδας είναι επίσης μεγάλη, αλλά η προεκλογική περίοδος ίσως δημιούργησε πρόσκομμα. Πάντως, η επιστροφή συνέπεσε με τις τελευταίες ημέρες παραμονής της Λίνας Μενδώνη στο υπουργείο Πολιτισμού και έγινε δυνατή χάρη στις ακάματες προσπάθειες πολλών και τις δικές της προσωπικά.
Χρονολογούμενα από τον όγδοο αιώνα π.Χ. έως τη μεσαιωνική περίοδο, τα τεχνουργήματα περιλαμβάνουν αρχαίες μαρμάρινες προτομές, θραύσματα ψηφιδωτών, πήλινα αγγεία από την Πομπηία, μια διακοσμημένη σαρκοφάγο από μόλυβδο και ετρουσκικά κοσμήματα από χρυσό, μπρούτζο και κεχριμπάρι. Είχαν λεηλατηθεί από την Κεντρική και Νότια Ιταλία.
Τα 750 αντικείμενα επιστράφηκαν στη Ρώμη ύστερα από δικαστικό αγώνα 17 ετών που κατέληξε σε διαπραγμάτευση με τους εκκαθαριστές της Symes Ltd που υπεγράφη στις 11 Μαΐου, αναφέρει το πρακτορείο ειδήσεων ANSA. Οι Καραμπινιέροι, η ομάδα επιτυχιών τέχνης της Ιταλίας, ηγήθηκαν της έρευνας, με τη συνεργασία των υπουργείων πολιτισμού της Ιταλίας και της Ελλάδας, των εισαγγελέων της Ρώμης, του ιταλικού κρατικού εισαγγελέα και της ιταλικής πρεσβείας και συντόνισαν τις προσπάθειες για την ανάκτηση των αντικειμένων.
«Όταν οι χώρες παίζουν ως ομάδα, έχουν πάντα αποτελέσματα», είπε στη διάσκεψη ο Mario Turetta, γενικός γραμματέας του ιταλικού υπουργείου πολιτισμού. Η Ελένη Σουράνη, η πρέσβειρα της Ελλάδας στην Ιταλία, πρόσθεσε ότι η Ελλάδα και η Ιταλία «γιορτάζουν μια νίκη σε έναν δύσκολο, περίπλοκο και μακροχρόνιο αγώνα ενάντια σε όσους προσπαθούν να επωφεληθούν από την ιστορία μας».
Τα έργα θα μπορούσαν σύντομα να εκτεθούν, άφησε να εννοηθεί ο Τζενάρο Σαντζουλιάνο, υπουργός Πολιτισμού της Ιταλίας. «Ό,τι έχει επιστραφεί δεν πρέπει ποτέ να κλειδώνεται σε αποθήκες, αλλά να τοποθετείται σε μουσεία ή να εκτίθεται μέσω άλλων πρωτοβουλιών, ώστε να είναι άμεσα διαθέσιμο στο κοινό», είπε στο συνέδριο.
Άλλα 71 αντικείμενα από την ίδια συλλογή θα μεταφερθούν στην Ιταλία από τις ΗΠΑ τις επόμενες ημέρες, ενώ Ιταλοί και Έλληνες αρχαιολόγοι θα μελετήσουν πρόσθετα θραύσματα ώστε να μπορέσουν να επιστραφούν στις χώρες προέλευσής τους, ανέφερε σε ανακοίνωσή του το υπουργείο Πολιτισμού.
Όπως προαναφέραμε, ο πρώτος έλεγχος των αντικειμένων θα γίνει για τη γνησιότητά τους. Αυτός ο έλεγχος ήδη εκτελείται για τα 60 έργα που επεστράφησαν στην Ιταλία στις αρχές του έτους. Προέρχονταν από τη συλλογή Στάινχαρντ και Ιταλοί αρχαιολόγοι διατείνονται πως κάποια ίσως είναι πλαστά.
Ανάμεσα σε όσα επαναπατρίστηκαν στην Ελλάδα υπάρχει ένα αγγείο που κατά πάσα πιθανότητα είναι πλαστό, σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Χρήστο Τσιρογιάννη. Όπως αναφέρει η βρετανική εφημερίδα Guardian μια όλπη, (οινοχόη) των αρχών του 5ου αι. π.Χ. φέρει διακόσμηση που ο αρχαιολόγος λέει πως δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1990. Εχει καταγραφεί ως «Αττική ερυθρόμορφη όλπη με διακόσμηση σατύρου που φέρει μεγάλο αμφορέα. Στο βάθος της διακόσμησης εμφανίζεται μια κατσίκα. Αρχές 5ου αιώνα π.Χ.».
Όμως, το 1998, ο μελετητής Dietrich von Bothmer είχε δημοσιεύσει τα ευρήματά του για το ίδιο αγγείο, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η διακόσμησή της ήταν μια «σύγχρονη πλαστογραφία».
