Σεισμός κτηνώδους δυνάμεως, ισοδύναμος με πολεμική καταστροφή. Συνηθισμένος όμως στην περιοχή, ιστορικά, διαχρονικά, πάντα με ισοπέδωση δομών και χιλιάδες νεκρούς επιπέδου 200.000, ήδη από την αρχαιότητα ! Μπορούν να σωθούν οι ανθρώπινες κατασκευές από τέτοια ένταση; Εξαιρετικά δύσκολο, εκτός και αν είσαι – ως κράτος – η Ιαπωνία.
Του Δημήτρη Σταθακόπουλου *
Όμως, η ευρύτερη περιοχή Hatay (ετυμολογικά θυμίζει Χετταίους και Χατούσα) της Τουρκίας, δεν είναι Ιαπωνία. Είναι μια βαριά σεισμογενής περιοχή, με ανθρωπογεωγραφία πολιτών “δευτέρας κατηγορίας ” για την Τουρκία, δηλαδή Κούρδους, Άραβες, Ρωμιούς (αραβόφωνους ελληνορθόδοξους του Πατριαρχείου Αντιοχείας), που θεωρείται “Γαλατικό χωριό”. Παραμεθόριος, εμπόλεμη ζώνη και δυσμενής μετάθεσις για όσους υπηρετούν, παρότι παράγει, περίπου, το 15% του Τουρκικού ΑΕΠ.
Ο σεισμός εκεί, έχει το ίδιο αντίκτυπο στον μέσο Τούρκο, ως αν γινόταν στην Πόλη, στην Άγκυρα ή στη Σμύρνη; Σαφώς και όχι, έστω και εάν εκεί κατοικούν κοντά στα 15 εκατομμύρια άνθρωποι – ίσως περισσότεροι – συν τους Σύρους πρόσφυγες, πολλοί εκ των οποίων έχουν πλέον Τουρκικό διαβατήριο και δικαίωμα ψήφου.
Ας εξετάσουμε το καταστροφικό συμβάν σε σχέση με τον Τούρκο Πρόεδρο και την ψυχολογία των λαοτήτων που αποτελούν τους Τούρκους πολίτες, ήτοι την Τουρκία και κατά πόσον αυτό θα επηρεάσει εσωτερικές και εξωτερικές εξελίξεις.
1. Θα μπορούσε ο Τούρκος Πρόεδρος να αποφύγει το σεισμό; Όχι βέβαια.
2. Υπάρχει πολεοδομική νομοθεσία για ασφάλεια των οικοδομών , καθώς και ταμείο αποκατάστασης φυσικών καταστροφών Ναι υπάρχουν, για τη δε δυσλειτουργία τους δεν φταίει ο Πρόεδρος, αλλά οι έχοντες την εξουσιοδότηση να ασκούν διοίκηση. Εφόσον αποδεικνύεται η ποινική και ηθική τους ευθύνη, θα διωχθούν, για πράξεις ή απραξία, δωροδοκίες (ρουσφέτια), τεράστιο καταχρηστικό εργολαβικό όφελος εις βάρος της ασφάλειας κατασκευών, ενώ ήδη δόθηκε το πρώτο οικονομικό βοήθημα στους πληγέντες και θα δοθούν και άλλα από το Τουρκικό Ταμείο καταστροφών, την Ε.Ε, τις ΗΠΑ (που ορθώς ήραν τα μέτρα κατά της ομοίως πληγείσας Συρίας), τη Ρωσία, το Κατάρ, τα ΗΑΕ, την Κίνα, την Ισλαμική Αναπτυξιακή Τράπεζα, διεθνείς φορείς, Τούρκους χορηγούς, μέχρι και τις πέντε μεγάλες κατασκευαστικές της Τουρκίας, που η αντιπολίτευση αποκαλεί beşli Çete / συμμορία των πέντε, επειδή αναλαμβάνουν όλα τα δημόσια έργα της χώρας και ίσως – μέσω θυγατρικών τους – εμπλέκονται με τις σαθρές κατασκευές που κατέρρευσαν.
3. Στα παραπάνω, πρέπει να συναξιολογήσουμε την ψυχολογία των ντόπιων κατοίκων και στην αποδοχή των φυσικών καταστροφών, ως αναπόφευκτο θέλημα θεού, χωρίς ευθύνη του Προέδρου, ο οποίος όχι μόνον δεν αντιμετωπίζεται ως υπεύθυνος, τουναντίον λογίζεται ως ο επί γης εκπρόσωπος του Θεού Baba (πατέρας) που θα ζητήσει και θα δώσει στους – έτσι και αλλιώς – φτωχούς ανθρώπους, το έλεος / merhamet, στο μοιραίο / kader που συνέβη.
4. Ορθώς κηρύχθηκε η περιοχή σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης ; Σαφώς Ναι , για να τρέξουν οι fast track διαδικασίες αποκατάστασης , χωρίς χρονοβόρους δημόσιους διαγωνισμούς έργων και άνευ ελέγχου της Kamu ihale kurumu / αρχής ελέγχου προμηθειών. Σύνηθες σε όλο τον κόσμο – ως διαδικασία – όπως και στην Ελλάδα.
5. Μπορεί ο Τούρκος Πρόεδρος να κηρύξει όλη τη χώρα σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και να αναβάλει , αρχικά επί 6μηνο , τις εκλογές της 14ης Μαΐου 2023 ( άρθρο 119 Συντάγματος) ; Ναι θα μπορούσε , όμως πιθανολογώ ότι δεν έχει λόγο να το κάνει , υπό την προϋπόθεση πως συνεχίζει να έχει προβάδισμα έναντι της συμμαχίας των 5+1 και του μάλλον κοινής αποδοχής υποψήφιου Προέδρου Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος δεν έχει δυναμική συγκέντρωσης του αντιΕρντογανικού ρεύματος .
6. Όμως μπορεί να αναβάλει τις εκλογές στις πληγείσες περιοχές (όχι σε όλη τη χώρα) και για να υπάρχει εκπροσώπηση της περιοχής στην Τουρκική εθνοσυνέλευση, θα παραταθεί η θητεία των ήδη εν ενέργεια βουλευτών. Αυτό έχει κριθεί νόμιμο από το Συνταγματικό δικαστήριο, ήδη στις Περιφερειακές/ δημοτικές εκλογές του 2019, όταν σε κάποιες περιοχές οι εκλογές, αντί για τον Ιούνιο, έγιναν το Νοέμβριο.
Εν κατακλείδι, σε αντίθεση με τις διεθνείς και ντόπιες απόψεις / αξιολογήσεις, θεωρώ πως ο Τούρκος Πρόεδρος, θα ενισχύσει το κοινωνικό προφίλ του Baba, θα διώξει τους υπευθύνους (ηθική αποκατάσταση) θα βοηθήσει οικονομικά την σύντομη ανοικοδόμηση (πρακτική αποκατάσταση), θα φρενάρει την τάση της αντιπολίτευσης να το εκμεταλλευτεί – αφού δεν μπορεί να κάνει ουσιαστικές πράξεις, όπως το Κράτος του Προέδρου – και θα χρησιμοποιήσει κάθε νόμιμο μέσον όχι μόνο για να κερδίσει, αλλά κυρίως να μην χάσει και ο νοών νοείτω.
Οι σεισμοί της Κωνσταντινούπολης, 1999 που τον έφεραν στην εξουσία, δεν έχουν το ίδιο αντίκτυπο με του 2023 στο Hatay και δεν αρκούν για να τον αποδομήσουν.
Κατά τα λοιπά και εν κατακλείδι, εάν η Δύση/ ΗΠΑ τον σαμποτάρουν για να φθαρεί / χάσει, θα έχουν αντίθετο αποτέλεσμα, αφου η κοινή γνώμη της Τουρκίας είναι αντιαμερικανική. Η Ρωσία θα τον στηρίξει. Άρα θα έχουμε άλλο ένα πεδίο τριβής Δύσης – Ρωσίας, πέραν της Ουκρανίας.
Η διπλωματία των σεισμών, όπως το 1999, θα φέρει κάποιο αποτέλεσμα σε βάθος χρόνου, επειδή – ορθώς – στείλαμε την ΕΜΑΚ, μαζί με δεκάδες αποστολές άλλων χωρών; Ας μην βαυκαλιζόμαστε. Ουδέν θα προσφέρει.
Οι παραβιάσεις και ο Τουρκικός αναθεωρητισμός, ήταν, είναι και θα είναι παρών, όπως έγινε αμέσως μετά το 1999.
Πρέπει να είμαστε σε διαρκή εγρήγορση.
Εξάλλου στην ιστορία, οι πόλεμοι δεν σταματούσαν επειδή γινόντουσαν σεισμοί, λοιμοί, λιμοί και καταποντισμοί.
Άλλο ο ανθρωπισμός, άλλο η πολιτική και τα εθνικά συμφέροντα. Μην τα μπερδεύουμε.
Ο Τούρκος Πρόεδρος, με 15 εκλογικές νίκες και 20 χρόνια διοίκησης, κλείνοντας τα 69 του έτη στις 26 Φεβρουαρίου, δεν έχει πει ακόμα την τελευταία του πολιτική λέξη.
Δεν είναι διατεθειμένος να χάσει.
* Τα παραπάνω αποτελούν πιθανολογήσεις βάσει των Τουρκικών δεδομένων και όχι αξιολογήσεων Δυτικής σκέψης και δη ελληνικής.
* Ο Δημήτρης Σταθακόπουλος είναι Δρ. του Παντείου Πανεπιστημίου, Οθωμανολόγος-Τουρκολόγος, Συνεργάτης του Εργαστηρίου Τουρκικών & Ευρασιατικών Μελετών του Πανεπιστημίου Πειραιώς και Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω ( Δ.Σ.Πειραιά).
