today-is-a-good-day
17.1 C
Athens

Έχει το παιδί μου μαθησιακές δυσκολίες; Πώς μπορώ να βοηθήσω;

Το καλοκαίρι σχεδόν έφτασε μετά από μια πάρα πολύ δύσκολη χρονιά για μας και για τα παιδιά. Μέσα σε αυτό το διάστημα είχατε την ευκαιρία να εντοπίσετε από κοντά τις μαθησιακές δυσχέρειες ή τυχόν αναπηρίες του παιδιού σας και δημιουργήθηκε αβίαστα το ερώτημα αν το παιδί έχει μαθησιακά προβλήματα (ή άλλες ανάγκες) και πως θα μπορούσατε εσείς ως γονείς να βοηθήσετε.

Της Σύλιας Θεοδοσοπούλου *

Σε αυτά τα ερωτήματα καλούμε ως παιδοψυχολόγος να απαντήσω, σημειώνοντας πάντα, ότι στην περίπτωση που το παιδί καλύπτει ένα από τα παρακάτω αναφερθέντα σημεία θα ήταν αρμοστό να επισκεφθεί ειδικό ψυχικής υγείας. Επίσης, οφείλω να τονίσω ότι αναφέρομαι σε πιο μικρές ηλικίες παιδιών στις οποίες η εν λόγω ανάγκη δεν έχει εντοπιστεί. Θα γίνει εστίαση στις πιο έντονες και δύσκολες αναπηρίες (για πιο ελαφριές δυσκολίες θα αναφερθώ σε διαφορετικό άρθρο).

Θα καταστεί υποδειγματική η κατηγοριοποίηση του Μήτσιου, 2004, που εστίασε σε:

  • δυσκολία στην ανάγνωση, στην ορθογραφία και στην αντιγραφή κειμένων,  ασυνήθιστη για την ηλικία που βρίσκεται,
  • δυσκολία στον προσανατολισμό στο χώρο και στο χρόνο,
  • δυσκολία στη συγκέντρωση,
  • δυσκολία στον τονισμό των λέξεων,
  • δυσκολία στους χρόνους των ρημάτων, π.χ. διαβάζει στον αόριστο ή δυσκολία στις αντωνυμίες,
  • αγνόηση των σημείων της στίξης κατά την ανάγνωση,
  • παρουσίαση ακατάστατων και δυσανάγνωστων γραπτών,
  • παράλειψη ή προσθήκη γραμμάτων, συλλαβών ή λέξεων,
  • σύγχυση λέξεων που μοιάζουν ακουστικά ή οπτικά, π.χ. δένω-μένω,
  • σύγχυση γραμμάτων ως προς τον προσανατολισμό τους,
  • σύγχυση λέξεων που έχουν παρόμοια ή την ίδια σημασία, π.χ. μαύρο-σκοτεινό,
  • κακός συντονισμός κινήσεων,
  • παρερμηνεία προφορικών οδηγιών,
  • δυσκολία να θυμηθεί και να εκτελέσει μία σειρά προφορικών εντολών,
  • δυσκολία στην ολοκλήρωση μιας εργασίας.

Είναι προφανές ότι η φύση, τα χαρακτηριστικά και η σοβαρότητα της αναπηρίας διαδραματίζουν σοβαρό ρόλο και φέρουν βαρύνουσα σημασία για τη δομή και τη λειτουργία του οικογενειακού συστήματος. Άτομα από το ευρύτερο οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον, άλλα κοινωνικά συστήματα υπηρεσιών και ισχυρά πλέγματα στήριξης αναδεικνύονται, όπως για παράδειγμα η επικοινωνία με οικογένειες με παρόμοιες εμπειρίες (Τσιμπιδάκη, 2007, σ. 112-113).

Επιπλέον, στο πλαίσιο αυτό, οι εκπαιδευτικοί παίζουν τον καίριο ρόλο, λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία μιας θετικής συνεργασίας με τους γονείς και εφαρμόζοντας διαφορετικούς τρόπους υποστήριξης, με αφετηριακό σημείο την άρση πρωτίστως των δικών τους προκαταλήψεων απέναντι σε διαφορετικές ιδέες και στάσεις γονέων (Παντελιάδου, ό.π., σ. 18). Κατανοείτε επομένως, ότι η παροχή βοήθειας – σε όποιο πλαίσιο αναφέρεται αυτή: παιδοψυχολόγος, ειδικός παιδαγωγός, σχολείο, ειδικό σχολείο, εργοθεραπευτής, λογοθεραπευτής κ.α .-  καθίσταται απαραίτητη για την ομαλή λειτουργία του ίδιου του παιδιού και της οικογένειας του.

Παρόλα αυτά διερωτάστε αν μπορείτε εσείς ως γονείς να ενεργήσετε έτσι ώστε να βοηθήσετε το παιδί με τελικό σκοπό τη θεραπεία και αποκατάστασή του. Σε αυτό το σημείο θα σας παρουσιάσω μερικούς τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να ωφεληθεί ένα παιδί προσθετικά του σχολείου και άλλων φορέων που αναφέρθηκαν.

  1. Η επίδειξη: παρουσίαση μιας διαδικασίας ή μιας λειτουργίας από την πλευρά ενός γονιού/ εκπαιδευτή/ επαγγελματία υγείας και παρακολούθηση από την πλευρά του ατόμου (πχ δείχνουμε πως βάζουμε εσώρουχα).
  2. Ο χειρισμός ενός αντικειμένου: το άτομο ενθαρρύνεται και παρακινείται στην ανάπτυξη συγκεκριμένων δεξιοτήτων χειριζόμενος ίσως και κάποια εργαλεία, μηχανήματα κ.λπ. (πχ πως χρησιμοποιώ το ψαλίδι).
  3.  Ο πειραματισμός: το άτομο συμμετέχει σε μία δραστηριότητα φροντίδας υγείας υπό τις οδηγίες του γονιού/ εκπαιδευτή. (πχ. πως κάνω μπάνιο).
  4. Η συζήτηση: εκπαιδευτής/ γονιός και εκπαιδευόμενος/ παιδί ανταλλάσσουν πληροφορίες,  απόψεις, εμπειρίες κ.λπ., αποσκοπώντας στην εξαγωγή τελικών συμπερασμάτων και αποφάσεων.
  5. Η αξιολόγηση: εξετάζονται συμπεριφορές, επιτεύξεις και δυσκολίες. Η αξιολόγηση αποτελεί μέσο ενθάρρυνσης.
  6. Η εξάσκηση: το άτομο αναπτύσσει συστηματικά μία δραστηριότητα με σκοπό τη σταθεροποίηση μιας δεξιότητας. Απαιτείται επανάληψη (πχ. μαθαίνω να κάνω ποδήλατο).
  7. Η ανάγνωση: το άτομο ενημερώνεται βάσει εντύπων και συναφών κειμένων, όπου αναζητά και λαμβάνει πληροφορίες (πχ. διαλέγει τι δώρο θέλει από τον κατάλογο των παιχνιδιών του καταστήματος αφού έχουμε ρωτήσει διεξοδικά τι ιδιότητες έχει το παιχνίδι -αναγράφονται στον κατάλογο).

Ακόμη δεν πρέπει να ξεχνάτε ότι οι ανάγκες της οικογένειας και των γονέων διαμορφώνονται ανάλογα με τη γενικότερη φάση εξέλιξης της οικογένειας, καθώς και σε σχέση με τη συνειδητοποίηση της ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών στο παιδί τους. Έτσι, όταν οι γονείς αποδέχονται το παιδί που έχει μαθησιακές δυσκολίες, επικεντρώνονται στα θετικά σημεία και στην πρόοδο χωρίς να εστιάζουν σε αποτυχίες, δεν το υπερπροστατεύουν μειώνοντας τις απαιτήσεις τους αλλά αντίθετα, χαρακτηρίζονται από ρεαλιστική αντιμετώπιση προάγοντας τη μέγιστη ανάπτυξη του παιδιού (Παντελιάδου, 2007, σ. 16).

Τέλος, η αγαστή συνεργασία σχολείου και οικογένειας αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στον εντοπισμό των μαθησιακών προβλημάτων και στην υλοποίηση ειδικών στρατηγικών παρέμβασης απαραίτητων για την βελτίωση και ενδεχόμενη θεραπεία του παιδιού. Άλλωστε, βασικό αίτημα της ειδικής αγωγής σήμερα είναι η ανάπτυξη μιας συνεργατικής σχέσης μεταξύ σχολείου και οικογένειας, τα παιδιά έχουν ουσιαστικά ανάγκη την κοινή συνεργατική δράση ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς και τους γονείς.

Βιβλιογραφία:

Ιωαννίδη, Β. (2003α). Σημασία και δυνατότητες παιδαγωγικής προσέγγισης και παρέμβασης στην κοινωνική ένταξη παιδιών και εφήβων με παραβατική συμπεριφορά. Τα Εκπαιδευτικά, 69-70, 89-96.

Ιωαννίδη, Β. (2003β). Η Υπολογιστική Τεχνολογία ως μέσο Προαγωγής της Υγείας των παιδιών με ειδικές ανάγκες, στο πλαίσιο της Παγκοσμιοποίησης. Ηλεκτρονική παρουσίαση των Πρακτικών: Ζούκης, Ν., Μητάκος, Θ. (Επιμέλεια). Πρακτικά τού 10ου Διεθνούς Συνεδρίου «Ελληνική Παιδεία και Παγκοσμιοποίηση» (Ναύπλιο 2001). Οργάνωση: Παιδαγωγική Εταιρεία Ελλάδος με τη συνεργασία τού Παιδαγωγικού Τμήματος Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Ιωαννίδη, Β. (2006). ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ. Καινοτόμες παιδαγωγικές παρεμβάσεις για άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Εκπαίδευση για την υγεία και το περιβάλλον σε παιδιά και εφήβους με δυσχέρειες κοινωνικής προσαρμογής. Σειρά: Ειδική Παιδαγωγική, αριθμός 6. Αθήνα: εκδ. ΤυπωθήτωΓιώργος Δαρδανός.

Ιωαννίδη, Β. (2008α). ΗΘΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ. Βασικά ζητήματα Βιοηθικής, Αγωγής και Προαγωγής της Υγείας. Σειρά: Βιβλιοθήκη Υγείας, αριθμός 1.  Αθήνα: ιατρικές εκδόσεις Π. Χ. Πασχαλίδης

Λαμπροπούλου, Β., Παντελιάδου, Σ. (2000). Η Ειδική Αγωγή στην Ελλάδα – Κριτική θεώρηση. Στο: Κυπριωτάκης, Α. (επιμέλεια). Πρακτικά Συνεδρίου Ειδικής Αγωγής. Τάσεις και προοπτικές Αγωγής και Εκπαίδευσης των Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες στην Ενωμένη Ευρώπη σήμερα (σσ. 156-170). Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης. Σχολή Επιστημών Αγωγής. Πανεπιστήμιο Κρήτης. Ρέθυμνο.

Μπακιρτζής, Κ. Ν. (2002). Επικοινωνία και αγωγή. Αθήνα: Gutenberg.

Οδηγός του Πολίτη με Ειδικές Ανάγκες. (χ.χ.). Βασιλείου, Ευ. (επιμέλεια έκδοσης).  Αθήνα: Υπουργείο Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, Γενική Γραμματεία Δημόσιας Διοίκησης, Διϋπουργική Επιτροπή για τα Άτομα με Ειδικές Ανάγκες.

Συριοπούλου, Χ. (2000). Η παιδεία στη μετα-νεωτερική κοινωνία: ο ρόλος της Ειδικής Αγωγής, φόβοι και προοπτικές. Στο: Κυπριωτάκης, Α. (επιμέλεια). Στο: Κυπριωτάκης,  Α. (επιμέλεια). Πρακτικά Συνεδρίου Ειδικής Αγωγής. Τάσεις και προοπτικές Αγωγής και Εκπαίδευσης των Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες στην Ενωμένη Ευρώπη σήμερα(σσ. 106-117). Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης. Σχολή Επιστημών Αγωγής. Πανεπιστήμιο Κρήτης. Ρέθυμνο.

ΕΚΠΑ (2021). Ειδική Αγωγή: Διεπιστημονικές Πρακτικές Σύγκλισης

* Η κα Σύλια Θεοδοσοπούλου είναι ψυχολόγος με ειδίκευση στα παιδιά.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ