Μια στιγμή όπου ολόκληρος ο πλανήτης συζητά για το κλίμα, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, γνωστός και ως ο “πράσινος Πατριάρχης” επιλέγει να παρέμβει με επιστολή του που δημοσιεύεται στη σουηδική εφημερίδα *Dagens Nyheter
Ο Πατριάρχης συνυπογράφει το άρθρο του με την Σουηδή Αρχιεπίσκοπο Antje Jackelén, πρωτοβουλία που θεωρείται εξαιρετικά προωθημένη για την Ορθόδοξη.
Στο άρθρο τους Πατριάρχης και Αρχιεπίσκοπος επισημαίνουν ότι «Η κλιματική κρίση επιδεινώνεται όταν η απληστία μετατρέπεται σε αρετή»
Η λύση της κλιματικής κρίσης παρεμποδίζεται όσο οι άνθρωποι και η φύση αντιμετωπίζονται μόνο υπό το πρίσμα της οικονομίας και της τεχνολογίας. Αλλά πρέπει να επιλέξουμε τη ζωή και να δώσουμε στη γη την ευκαιρία να θεραπευθεί». Αυτά συνυπογράφουν ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίος Α΄ και η Σουηδή Αρχιεπίσκοπος Antje Jackelén.
Γνωρίζουμε ότι εκείνοι που έχουν ελάχιστα συμβάλει στην υπερθέρμανση του πλανήτη συχνά πλήττονται σφοδρότερα από την κλιματική αλλαγή. Γνωρίζουμε ότι κοινωνικές προκλήσεις όπως η φτώχεια, η μετανάστευση και η παγκόσμια κατάσταση της υγείας συνδέονται άμεσα με θέματα περιβάλλοντος και κλίματος. Πρόκειται για την κλιματική δικαιοσύνη. Πρόκειται για το πώς εμείς οι άνθρωποι αλληλεπιδρούμε με τη φύση της οποίας είμαστε μέρος. Ως εκ τούτου, πρέπει να ξεκινήσουμε από αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία στη ζωή μας. Επομένως, πρέπει να μιλήσουμε για τις θυσίες που μπορούμε να κάνουμε από κοινού προκειμένου να υπάρξει ένα μέλλον για τα παιδιά μας και τα παιδιά των άλλων.
Η κλιματική κρίση επιδεινώνεται από έναν τρόπο ζωής που μετατρέπει την απληστία σε αρετή. Η λύση της παρεμποδίζεται όσο οι άνθρωποι και η φύση αντιμετωπίζονται μόνο υπό το πρίσμα της οικονομίας και της τεχνολογίας. Μόνο όταν πράγματι διακρίνουμε τις ανάγκες μας από τις επιθυμίες μας, μπορούμε να επιτύχουμε δίκαιους κλιματικούς στόχους. Όταν μάθουμε να λέμε «Τώρα είναι αρκετά!»
Έχει σημασία πώς σκεπτόμαστε και αισθανόμαστε για τη φύση. Πρόκειται για μη μηχανή που περιστρέφεται; Μια ανεξάντλητη δεξαμενή πρώτων υλών; Περιοχή ανθρώπινης ψυχαγωγίας; Εχθρός μας; Ένας χώρος ατελείωτης αρμονίας και ισορροπίας; Πεδίο συνεχούς πάλης για την επιβίωση; Το πώς αντιμετωπίζουμε τη φύση ως δημιούργημα αποκαλύπτει πώς αντιμετωπίζουμε το ίδιο το θεμέλιο της ύπαρξης – που αποκαλούμε Θεό.
«Οι εκκλησίες στην Ανατολή και τη Δύση έχουν εν μέρει αναπτύξει διαφορετικές θεωρήσεις για τον άνθρωπο και τη Δημιουργία. Με απλά λόγια, η δυτική παράδοση έχει αναπτύξει μια ισχυρή εμπιστοσύνη στον ορθολογισμό και την επιστήμη. Έχει συμβάλει στην απομυθοποίηση της φύσης και του ρόλου του ανθρώπου στη δημιουργία. Τα μυστικά διαλύθηκαν. Ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται πλέον τον εαυτό του ως κυρίαρχο της φύσης, όχι ως διαχειριστή με ευθύνη και φροντίδα εκείνου που δεν του ανήκει. Το βάρος δόθηκε στην ανθρώπινη λειτουργία. Οι θεολόγοι της Ανατολής έχουν αναφερθεί στη φύση ως ένα μυστήριο το οποίο δεν δύναται πλήρως να περιγραφεί ούτε καν με τα ακριβέστερα όργανα μέτρησης. Η φύση μας συναντά και μας αποκαλύπτεται, ποτέ ωστόσο στην πληρότητα και τελειότητά της. Ως άνθρωποι, αποτελούμε μέρος του μυστηρίου αυτού. Κάθε άνθρωπος είναι ένας κόσμος σε μικρογραφία, ένας μικρόκοσμος. Εδώ δίδεται προτεραιότητα στη σχέση. Η δυτική θεώρηση, με μεγάλη ευκολία, αντιμετωπίζει αυτή την προτεραιότητα ως αφηρημένη και κάπως ρομαντική. Γεγονός, ωστόσο, είναι πως η πλήρης κατανόηση του ανθρώπινου ρόλου προϋποθέτει και τις δύο θεωρήσεις: την λειτουργία και τη σχέση, τη δράση και την ύπαρξη.
Ίδιον του ανθρώπου είναι πως αντιλαμβανόμαστε εις βάθος τον εαυτό μας με βάση τις σχέσεις τις οποίες έχουμε: ως προς εμάς τους ίδιους, ως προς αλλήλους, ως προς το σύνολο της δημιουργίας και το ίδιο το θεμέλιο της ύπαρξης. Μπορούμε επίσης να καταλήξουμε σε μια βαθιά κατανόηση της ανθρώπινης αποστολής μας, της λειτουργίας μας: γιατί, τι είμαστε, τελικά;
Με την κλιματική κρίση ενώπιόν μας, χρειαζόμαστε να επενδύσουμε σε ορθολογική δράση εμπνευσμένη από τα βέλτιστα επιστημονικά επιτεύγματα, ταυτόχρονα με μια υπαρξιακή κατανόηση του πώς και του γιατί αισθανόμαστε και ενεργούμε κατ’ αυτόν τον τρόπο. Καταστρέφοντας τη βιοποικιλότητα, καταστρέφοντας τα δάση και καταστρέφοντας τους υγρότοπους, δηλητηριάζοντας το νερό, το έδαφος και τον αέρα – όλα αυτά παραβιάζουν την αποστολή μας ως ανθρωπίνων όντων. Η θεολογία το αποκαλεί αμάρτημα. Το αμάρτημα αυτό πηγάζει από την αδυναμία μας να αντιμετωπίσουμε τη γη ως το σπίτι μας, ένα κοινό προς όλους μυστήριο. Το φυσικό μας περιβάλλον ενώνει όλους τους λαούς της γης με όλα τα έμβια όντα, κατά τρόπο που ξεπερνά τις μεταξύ μας διαφορετικές κοσμοθεωρίες. Η εμπειρία της ομορφιάς της φύσης σημαίνει πολλά για μας. Είμαστε όμως πλασμένοι και για μια άλλου είδους ομορφιά: ποιότητα ζωής, ζωή σε αρμονία με τη φύση, ειρηνική συμβίωση με τους άλλους ανθρώπους και αλληλοβοήθεια.
Αν θέλουμε μια οικολογικά, κοινωνικά, οικονομικά και πνευματικά βιώσιμη προσέγγιση στον κόσμο – και πρέπει να θέλουμε! – οι ατομικές ή εμπορικές λύσεις δεν είναι ποτέ αρκετές. Ως εκ τούτου, είναι η πνευματική ωριμότητα που τώρα χρειαζόμαστε. Μια τέτοια ωριμότητα σημαίνει να βλέπουμε τη διαφορά ανάμεσα σε αυτό που θέλει το εγώ και σε αυτό που χρειάζεται ο κόσμος. Να διαβλέπουμε πως ότι η κλιματική κρίση έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη απληστία και τον εγωισμό. Μπορεί να μας ανυψώσει πέρα από το φόβο, τις ύπουλες και βαθειά ανόητες προσκολλήσεις.
Εάν επιθυμούμε ένα βιώσιμο μέλλον για τη γη μας, μέσω της σύμπραξης της τεχνολογικής προόδου, ενός δίκαιου οικονομικού συστήματος, οικολογικής ισορροπίας και κοινωνικής συνοχής, απαιτείται, επίσης, μια μεταστροφή, μια νέα στάση, μια ανανέωση της ανθρωπιάς μας (με την διπλή έννοια του όρου). Δεν φτάνει να αντιμετωπίζουμε τα συμπτώματα εάν πράγματι επιθυμούμε μια ολιστική θεραπεία.
Όπως και ο Πάπας Φραγκίσκος, πιστεύουμε πως βρισκόμαστε σε επιτακτική ανάγκη ενός ανθρωπισμού που μπορεί να συνενώσει διαφορετικούς επιστημονικούς τομείς, μεταξύ αυτών και την οικονομία, προκειμένου να διαμορφώσει μια πλέον βιώσιμη θεώρηση. Επιστήμη, πολιτική, επιχειρήσεις, πολιτισμός και θρησκεία – κάθε τι που αντιπροσωπεύει ανθρώπινες αξίες – χρειάζεται να συνεργασθούν προκειμένου να ορθοποδήσει το γήινο σπιτικό μας. Ουσιαστική αλλαγή στους ηγέτες και σημαντικούς παράγοντες κάθε είδους επιτυγχάνεται όταν σε δύσκολους καιρούς μπορούμε να έχουμε υψηλά ιδεώδη και να σκεφτόμαστε το κοινό καλό. Σύντομα πρόκειται οι Επίσκοποι της Σουηδικής Εκκλησίας να εκδώσουν μια Επισκοπική Επιστολή για το κλίμα που διαπραγματεύεται εις βάθος τα ζητήματα αυτά.
Η λήξη της προθεσμίας του κλίματος πλησιάζει. Η αναποφασιστικότητα και παραμέληση αντιπροσωπεύουν το θάνατο. Εμείς πρέπει να επιλέξουμε τη ζωή. Δώστε την ευκαιρία στη γη να θεραπευτεί προκειμένου να συνεχίσει να μας συντηρεί ώστε οι άνθρωποι να μπορέσουν να ζήσουν μέσα σε δικαιοσύνη και ελευθερία.
Υπογραφές:
Βαρθολομαίος Α΄, Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης
Antje Jackelén, Αρχιεπίσκοπος της Σουηδικής Εκκλησίας
