*του Edward Lucas
Θυμάστε την Πλατεία Τιεν Ανμέν; Το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα θα προτιμούσε να την ξεχάσετε. Τριάντα χρόνια μετά τον ξεσηκωμό στο Πεκίνο και άλλες μεγάλες πόλεις, οι μνήμες έχουν στιγματιστεί από την καταστολή στην Κίνα και την απάθεια στο εξωτερικό.
Στην ανατολική Ευρώπη, θα τιμηθεί φέτος η 30ή επέτειος από την κατάρρευση της σοβιετικής αυτοκρατορίας, απόδειξη της δύναμης των φαινομενικά αδύναμων απέναντι στην καταστολή. «Η αλήθεια και η αγάπη πρέπει να θριαμβεύσουν έναντι των ψεμάτων και του μίσους», είχε πει ο θεατρικός συγγραφέας Βάτσλαβ Χάβελ, που ξεκίνησε εκείνο τον χρόνο στη φυλακή και κατέληξε στην προεδρία της χώρας του. Στην Κίνα όμως, δεν θα επιτραπεί κανείς γιορτασμός. Οι μόνες αναφορές στην 4η Ιουνίου είναι εξυμνητικές προς το καθεστώς.
Μας αρέσει να πιστεύουμε ότι η μνήμη νικά στο τέλος τη λήθη. Την παραμονή της εισβολής στην Πολωνία, το 1939, ο Χίτλερ είχε διατάξει τους στρατιωτικούς του διοικητές να σφάξουν τους Πολωνούς αδιαφορώντας για την ετυμηγορία του δυτικού πολιτισμού. «Ποιος ενδιαφέρεται σήμερα για τους Αρμένιους;» είχε πει. Στην πραγματικότητα ενδιαφερόμαστε για τους Αρμένιους, παρά τις προσπάθειες της Τουρκίας να υποβαθμίσει τη σφαγή τους το 1915. Και τα εγκλήματα του Τρίτου Ράιχ αποτελούν το κατ ’εξοχήν ιστορικό γεγονός που εξακολουθεί να απασχολεί την ανθρωπότητα.
Γιατί λοιπόν δεν μας απασχολεί η Κίνα; Τα όσα έχει τραβήξει το Θιβέτ από τότε που κατεστάλη η εξέγερση του 1959 είναι ανάλογα των σοβιετικών ακροτήτων στην ανατολική Ευρώπη. Ακόμη και οι διώξεις του Στάλιν ωχριούν μπροστά στην παράνοια της Πολιτιστικής Επανάστασης. Περισσότεροι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους πριν από 60 χρόνια στο «Μεγάλο Αλμα προς τα Εμπρός» του Μάο – 45 εκατομμύρια υπέφεραν από την πείνα και 2,5 εκατομμύρια εκτελέστηκαν – απ’ όσους πέθαναν στο Ολοκαύτωμα. Την επόμενη φορά που οι λάτρεις των πάντα θα εκθειάσουν το καθεστώς του Πεκίνου επειδή έβγαλε εκατομμύρια ανθρώπους από τη φτώχεια, καλό θα είναι να θυμηθούν ποιος καταδίκασε αρχικά αυτούς τους ανθρώπους στην ανέχεια.
Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί δεν κουνιέται φύλλο στο εσωτερικό της Κίνας. Το καθεστώς έχει δώσει νέο περιεχόμενο στη λέξη «ολοκληρωτικός» με ένα ταχύτατα αναπτυσσόμενο σύστημα ελέγχου του πληθυσμού. Όχι μόνο τα πρόσωπα, αλλά ακόμη και το DNA αποθηκεύεται σε τεράστιες βάσεις δεδομένων, μαζί με το σύνολο της δραστηριότητας. Υπερσύγχρονοι αλγόριθμοι σαρώνουν τις πληροφορίες για να εντοπίσουν οτιδήποτε δεν θεωρείται «φυσιολογικό» – το να δέχεσαι τηλεφωνήματα από το εξωτερικό, το να διαβάζεις λάθος πράγματα ή να βγαίνεις με λάθος ανθρώπους.
Η απάντησή μας δεν πρέπει να είναι μόνο οργή, αλλά και φόβος. Ένα καθεστώς που μεταχειρίζεται τον λαό του με τόσο φρικτό τρόπο μπορεί να επιφυλάξει την ίδια μεταχείριση και στους άλλους. Όπως ο βόας σφιγκτήρας, η κινεζική επιρροή διαβρώνει σταδιακά τις ελευθερίες μας μέχρι να χάσουμε κάθε δυνατότητα αντίστασης. Τα τελευταία χρόνια, κυβερνήσεις, πανεπιστήμια, εκδότες, ιδρύματα και μέσα ενημέρωσης έχουν υποκύψει πλήρως στις πιέσεις της Κίνας.
Όπως και σε άλλες περιπτώσεις στο παρελθόν, αποστρέφουμε τα μάτια μας από την αλήθεια. Είναι πιο εύκολο να τεμπελιάζεις, ακόμη και σε μικρά, συμβολικά θέματα. Ανεχόμαστε την παρουσία του κινεζικού κρατικού φορέα στη Βρετανία, παρόλο που το κανάλι του μεταδίδει την υποχρεωτική ομολογία του Πίτερ Χάμφρεϊ, ενός βρετανού πολίτη που έχει φυλακιστεί αδίκως στην Κίνα.
Μια σπάνια ένδειξη ζωής έρχεται από την επιτροπή ασφαλείας και αντικατασκοπείας του βρετανικού κοινοβουλίου, που ξεκίνησε έρευνα για τις πιθανές απειλές της Κίνας προς τη χώρα μας. Άλλες χώρες δείχνουν περισσότερη τόλμη. Η Γαλλία έστειλε πρόσφατα ένα πλοίο στα στενά της Ταϊβάν, τα οποία η Κίνα θεωρεί δική της θάλασσας. Όταν η Κίνα απαγόρευσε μια περιοδεία της Φιλαρμονικής της Πράγας, ο δήμαρχος της πόλης δήλωσε ότι η ορχήστρα θα μεταβεί στην Ταϊβάν.
Οι γραφειοκράτες του Πεκίνου δυσαρεστούνται από οποιαδήποτε εκδήλωση της ελεύθερης κοινωνίας. Ας τις πολλαπλασιάσουμε λοιπόν, ιδιαίτερα σε μια χρονιά που προσφέρει τόσες ευκαιρίες για να θυμηθούμε και να πενθήσουμε.
* Ο Έντουαρντ Λούκας είναι βρετανός συγγραφέας και ειδικός για θέματα ασφαλείας
Πηγή: The Times
