Η Αθήνα, με την μητροπολιτική έννοια του όρου, είναι ανάμεσα στις 10 μεγαλύτερες πληθυσμιακά πόλεις στην Ευρώπη. Συχνά αυτό αντιμετωπίζεται ως ένα από τα μεγαλύτερα μειονεκτήματά της, καθώς η μεγάλη συγκέντρωση πληθυσμού σε μια μικρή σχετικά περιοχή δημιουργεί ισχυρές πιέσεις στις υποδομές, τις υπηρεσίες και το περιβάλλον. Η αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων ανάμεσα σε διαφορετικούς δήμους, περιφέρεια και κεντρική διοίκηση επιβαρύνει περαιτέρω την κατάσταση.
Του Μιχάλη Φώλα*
Όμως τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά. Οι πόλεις παίζουν όλο και μεγαλύτερο ρόλο στην οικονομική και κοινωνική ζωή. Μέχρι το 2030 ο ΟΗΕ προβλέπει ότι τα 2/3 του παγκόσμιου πληθυσμού θα μένουν σε πόλεις. Στην Ευρώπη ήδη περίπου το 70/100 ζει σε μικρές ή μεγαλύτερες πόλεις. Σε αυτό το περιβάλλον οι μεγαλουπόλεις (mega cities) αποτελούν μια ισχυρή τάση καθώς αρκετοί θεωρούν ότι αυτές θα αποτελέσουν το μοχλό ανάπτυξης τις επόμενες δεκαετίες.
Ας δούμε τι συμβαίνει στην υπόλοιπη Ευρώπη. Πόλεις – πρωτεύουσες όπως το Βερολίνο, το Άμστερνταμ, το Παρίσι, η Λισαβόνα και η Μαδρίτη συγκεντρώνουν όλο και περισσότερες επιχειρήσεις, που με τη σειρά τους προσελκύουν εξειδικευμένο προσωπικό, που δίνει ώθηση στην τοπική οικονομία όχι μόνο ενισχύοντας την κατανάλωση, αλλά κυρίως δημιουργώντας τάσεις που και οι τοπικές επιχειρήσεις ακολουθούν. Στη Λισαβόνα αυτή τη στιγμή υλοποιείται ένα από τα μεγαλύτερα προγράμματα αστικής ανάπλασης που θα φτάσει τα 300 εκατ ευρώ. Το Άμστερνταμ μετατρέπεται σε μητρόπολη της καινοτομίας, ιδιαίτερα στον τομέα των τροφίμων. Οι πόλεις οδηγούν την ανάπτυξη.
Η Αθήνα έχει μείνει πίσω. Οι όποιες προσπάθειες έγιναν ήταν αποσπασματικές χωρίς όραμα και χωρίς στρατηγικό σχεδιασμό. Η πόλη δεν έχει ακόμα διεκδικήσει τον μελλοντικό της χαρακτήρα, παρότι με την ιστορία, την γεωπολιτική της θέση και το μέγεθός της θα έπρεπε να αποτελεί μαγνήτη επενδύσεων και πανευρωπαϊκό κέντρο εξελίξεων. Όμως η έλλειψη μητροπολιτικής δομής σε συνδυασμό με μια διαχειριστική νοοτροπία αποτέλεσαν τροχοπέδη για την πόλη τα τελευταία χρόνια.
Μπορεί να αλλάξει η κατάσταση; Η απάντηση είναι απλή: ΝΑΙ μπορεί. Ο Κώστας Μπακογιάννης έχει ήδη εξηγήσει ότι θα διεκδικήσουμε τις αρμοδιότητες που μας ανήκουν. Από το Πεδίο του Άρεως μέχρι το δικαίωμα προσέλκυσης επενδυτών και διαπραγμάτευσης των όρων των επενδύσεων σε τοπικό επίπεδο. Κυρίως όμως με ευρωπαϊκή δικτύωση σε πολιτικό και όχι απλά διαχειριστικό επίπεδο. Στα κέντρα λήψης αποφάσεων και όχι μόνο στην υλοποίηση προγραμμάτων.
Σε κάποιους αυτά ίσως ακούγονται υψηλή πολιτική που δεν αγγίζει τους πολίτες. Συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Οι δημόσιες επενδύσεις δεν αρκούν για να αλλάξουν την Αθήνα. Όσα ΕΣΠΑ και να διεκδικήσουμε δε φτάνουν για να ανανεώσουμε, να εξελίξουμε και να επεκτείνουμε τις υποδομές μας. Και σίγουρα δε μπορούν να συμβάλλουν στην προσέλκυση πραγματικών επενδύσεων -εκτός αν νομίζουμε ότι η ανάπτυξη θα έρθει με την αυταπασχόληση και την επιδότηση ανέργων για 12 μήνες.
Χρειάζεται -όπως συμβαίνει παντού στον κόσμο από το Παρίσι μέχρι τη Σιγκαπούρη- συνεργασία με ιδιωτικά κεφάλαια, για τη δημιουργία συμπράξεων που θα αξιοποιήσουν τις τεχνολογικές εξελίξεις, θα επενδύσουν σε πράσινες λύσεις, θα αναβαθμίσουν το κτηριακό απόθεμα και τελικά θα δημιουργήσουν μία νέα δυναμική σε μια πόλη που πρέπει κάποτε να αξιοποιήσει το τεράστιο brand name που διαθέτει.
*Ο Μιχάλης Φώλας είναι Πολιτικός Μηχανικός, υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος με τον συνδυασμό “Αθήνα Ψηλά” του Κώστα Μπακογιάννη
