Το όσκαρ καλύτερης ταινίας φέτος, το κέρδισε ένα έργο που θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε ως ένα από τα ωραιότερα των τελευταίων ετών.
Το Πράσινο Βιβλίο είναι η προσωπική καταγραφή ενός μαύρου πιανίστα στην περιοδεία του στον ρατσιστικό νότο τη δεκαετία του 1960 όταν οι φυλετικές διακρίσεις ενάντια στους έγχρωμους αμερικανούς είχαν οδηγίες χρήσης για το ποια λεωφορεία μπορούσαν να χρησιμοποιούν, σε ποια μαγαζιά επιτρεπόταν να ψωνίσουν, ποια μπαρ και εστιατόρια να επισκεφτούν.
Της Μαρίας Ε.Δημητρίου
Σε μία χώρα όπως η Αμερική, που σήμερα ευαγγελίζεται ότι είναι η χώρα των ευκαιριών και αυτός που αξίζει μπορεί να ανελιχθεί, μερικά χρόνια πιο πριν, αν είχες την ατυχία να γεννηθείς με ένα χρώμα σε πιο σκούρες αποχρώσεις από το λευκό, μετατρεπόσουν αυτόματα σε πολίτη δεύτερης διαλογής παρόλα τα χαρίσματα και τις ικανότητες που μπορούσες να έχεις .
Και δε μιλάμε για πολλά χρόνια πριν, όταν ακόμα τα τρία Κ, η διαβόητη Κου Κλουξ Κλαν η αδελφότητα με τα λευκά, έσπερνε τον τρόμο στις άλλες φυλετικές ομάδες διατρανώνοντας την υπεροχή της λευκής φυλής.
Θλιβερές καταστάσεις που εμείς εδώ στην αντίπερα όχθη της γης, ευτυχώς δεν είχαμε την τύχη να ζήσουμε, παρα μόνο μέσα από βιβλία και ταινίες .Το βιβλίο της αμερικανίδας συγγραφέας Χάριετ Μπίτσερ Στόου “ Η καλύβα του Μπάρπα Θωμά ”
που γράφτηκε το 1852 και λέγεται ότι συνέβαλε στο να ωριμάσουν οι συνθήκες για τον εμφύλιο πόλεμο στην Αμερική ανάμεσα στους Βόρειους και τους Νότιους, μαζί με το σήριαλ της δεκαετίας του 1980 “ Ρίζες” που παρουσίαζε τη ζωή του Κούντα Κίντε, ενός αφρικανού που αιχμαλωτίστηκε και πουλήθηκε σκλάβος στην Αμερική και η ταινία “ Ο Μισισιπής καίγεται “ ήταν από τις εικόνες που έσπασαν βίαια τον καθρέφτη της αθωότητας και έθεταν σε αμφιβολία την έννοια άνθρωπος.
Οι επιστήμονες ισχυρίζονται , ότι αυτό που διαχωρίζει τον άνθρωπο από τα ζώα είναι η έλλογη σκέψη του . Η ικανότητα του να διαχειρίζεται έννοιες και αυτές τις έννοιες να τις μετουσιώνει σε πράξεις, τον οδήγησε στη δημιουργία του πολιτισμού. Από το χάος της ζούγκλας ο άνθρωπος οδηγήθηκε στο κοινωνικό συμβόλαιο και στη σύσταση του κράτους. Μέσα στη πορεία των αιώνων ο άνθρωπος δεν έπαψε να θέτει ερωτήσεις γύρω από την ύπαρξη του και να προσπαθεί να δικαιώσει την παρουσία του στον κόσμο .
Στην Αθήνα του 5ου αιώνα αποτόλμησε μια φιλοσοφική προσέγγιση της αλήθειας , με μια βαθύτερη ενδοσκόπηση και ανάλυση των προβλημάτων που απασχολούσαν τον άνθρωπο και έφτιαξε το κάδρο για να μπορέσουν αργότερα οι επερχόμενοι να βάλουν τις προσωπικές τους πινελιές και τη δική τους οπτική, όταν οι κοινωνίες θα ήταν κάποια στιγμή έτοιμες να αποδεχτούν το αυτονόητο, ότι όλοι οι άνθρωποι μπορεί να είναι διαφορετικοί αλλά είναι ίσοι.
Όμως ακόμα κι όταν η φιλοσοφία ανθούσε στην αρχαία Ελλάδα και ο καρτεσιανός λόγος εδραιωνόταν την εποχή του διαφωτισμού, με την ορθολογιστική προσέγγιση να βρίσκεται στο πικ της, ακόμα και στις μέρες μας που ο άνθρωπος κατάφερε να κάνει το μετέωρο ακόμα βήμα σε άλλους πλανήτες, η κατηγοριοποίηση των ανθρώπων σε βαθμίδες και σε κουτάκια με την απαραίτητη ετικέτα , άριστος , λίαν καλώς , καλώς και res ( πράγμα στα λατινικά ) εξακολουθεί να υπάρχει.
Αυτή η μικρή παραφωνία που λεκιάζει το αψεγάδιαστο μιας φωτεινής εποχής ξενίζει πολλούς ερευνητές και θαυμαστές του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού που δεν μπορούν να συνταιριάσουν την προοδευτική σκέψη των προγόνων μας με την πρακτική της δουλείας. Η αντιμετώπιση αυτή του ανθρώπου, ως χρηστικού εργαλείου ήταν που έδωσε και το άλλοθι στους μεταγενέστερους για να θεωρούν τη δουλεία νόμιμη και να τη συνεχίσουν.
Στην αρχαία Ελλάδα η δουλεία ξεκίνησε από τη Μυκηναϊκή εποχή. Οι δούλοι ήταν αιχμάλωτοι πολέμου, άνθρωποι που δεν σκοτώθηκαν στη μάχη, αλλά δεν ήταν τόσο ικανοί με συνέπεια να ηττηθούν και η υποδούλωση να θεωρείται μια μορφή τιμωρίας. Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι η δουλεία στην Αρχαία Ελλάδα δεν ξεκίνησε ως ηθελημένη υποτίμηση του ανθρώπου, αλλά ως μια πραγματικότητα που προέκυψε από τις συνθήκες . Οι αιχμάλωτοι πολέμου ήταν εχθροί και επικίνδυνοι και ως τέτοιοι έπρεπε να αντιμετωπιστούν .
Μέσα όμως από πηγές που συναντούμε στον Όμηρο και σε άλλους συγγραφείς της εποχής θα μπορούσαμε να πούμε ότι η αντιμετώπιση των δούλων στην αρχαία Ελλάδα ήταν η λάιτ εκδοχή της κατοπινής κατάστασης που δημιουργήθηκε με τα σκλαβοπάζαρα και τους δουλέμπορους στο μεσαίωνα.
Οι δούλοι εκείνης της εποχής αντιμετωπίζονταν ως κομμάτι της κοινωνικής συνοχής της πόλης και σε πολλές περιπτώσεις θεωρούνταν μέλη του σπιτιού στο οποίο υπηρετούσαν. Πολλοί εκτελούσαν χρέη παιδαγωγού ενώ οι γυναίκες επιφορτίζονταν με το μεγάλωμα των παιδιών . Σε πολλές περιπτώσεις μπορούσαν να αποκτήσουν την ελευθερία τους και άλλες φορές ή ίδια η πόλις κράτος τους ελευθέρωνε για να τους χρησιμοποιήσει ως στρατιώτες σε εκστρατείες. Ως παράδειγμα αγαπητικής συμβίωσης θα μπορούσαμε να αναφέρουμε την Ευρύκλεια την τροφό του Οδυσσέα, η οποία και τον αναγνώρισε κατά το γυρισμό του όταν του έπλενε τα πόδια και του έδωσε σημαντικές πληροφορίες .
Η δουλεία όμως τα επόμενα χρόνια εξελίχθηκε σε μια βιομηχανία παραγωγής σκλάβων με απαγωγές και αγοραπωλησίες που υποβίβαζαν τον άνθρωπο στο επίπεδο του ζώου με μόνο στόχο το κέρδος . Και παρόλο που τελικά αυτή καταργήθηκε, τα κατάλοιπα της έμειναν στις ψυχές των ανθρώπων. Οι Αφροαμερικανοί μπορεί να απελευθερώθηκαν από τις αλυσίδες της σκλαβιάς δεν απελευθερώθηκαν όμως από τις ιδεοληψίες των Αμερικανών του Νότου. Ίσως γιατί μέσα τους στοίχειωσε η εικόνα του διαφορετικού και η ανάγκη να υπάρχει ένα αντίπαλο δέος γιατί όπως έλεγε και ο Ζορζ Βολίνσκι Γάλλος σκιτσογράφος που πέθανε το 2015 “ Αν όλος ο κόσμος ήταν σαν και μένα δε θα υπήρχε λόγος να μισώ τους άλλους .”
Αν όμως αυτό που έκανε τους ανθρώπους να στραφούν ενάντια στους ανθρώπους ήταν οι ψυχαναγκαστικές αντιλήψεις περασμένων αιώνων και η ανάγκη για εργατικό δυναμικό, η δίψα για χρήμα διαιωνίζει αυτές τις καταστάσεις που αποτελούν ντροπή για τον 21ο αιώνα . Οι εικόνες που έκαναν το γύρο του κόσμου πριν δύο χρόνια από σκλαβοπάζαρα της Λιβύης σε έκαναν να αναρωτιέσαι αν το ημερολόγιο δείχνει τη σωστή χρονολογία. Άνθρωποι αλυσοδεμένοι να πωλούνται σε υπαίθριες αγορές ως σκλάβοι . Άντρες, γυναίκες , παιδιά .Ενώ οι κυβερνήσεις ένθεν και ένθεν παρακολουθούσαν αμήχανα και απλώς καταδίκαζαν.
Σε έναν κόσμο που συνεχώς μεταβάλλεται χωρίς να γίνεται καλύτερος , ο άνθρωπος αναζητά το νόημα της ζωής, ενώ θα ήταν όλα τόσο απλά αν κάναμε πράξη εκείνο το ταπεινό αγάπα τον πλησίον σου ως εαυτόν …
