Του ΓΙΑΝΝΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ
Οι ασθενείς με Πάρκινσον κινούνται αργά, πιο αργά από τους υπόλοιπους ανθρώπους. Αλλά αν φωνάξετε “φωτιά!” σε ένα δωμάτιο γεμάτο από ασθενείς με Πάρκινσον, ενδέχεται εκείνοι να σας ξεπεράσουν στο επακόλουθο…σπριντ προς την πόρτα. Για ποιόν λόγο, λοιπόν, εύλογα κάποιος διερωτάται, οι ασθενείς με Παρκινσον ¨”επιλέγουν” να κινούνται με αυτήν την χαμηλή ταχύτητα;
Η νόσος του Πάρκινσον ουσιαστικά μεταφράζεται στο ότι 25.000 νευρώνες που βρίσκονται βαθιά στον εγκέφαλο αρχίζουν και νεκρώνονται για άγνωστους λόγους. Σχετικά μικρός αριθμός, αν αναλογιστεί κανείς ότι ο εγκέφαλός μας διαθέτει περισσότερα από 80 δισεκατομμύρια νευρώνες. Οχι πολύ παλιά, ανακαλύφθηκε ότι αυτοί οι 25.000 νευρώνες δημιουργούν συνδέσεις σε όλον τον εγκέφαλο και επικοινωνούν με τους υπόλοιπους νευρώνες, με τη χρήση της ουσίας ντοπαμίνη.
Η επίδραση της ντοπαμίνης στην επιβραδυμένη κίνηση των ασθενών με Πάρκινσον σχετίζεται με το ζήτημα του υπολογισμού επιβράβευσης. Τα μειωμένα επίπεδα ντοπαμίνης που αυτοί οι ασθενείς παρουσιάζουν, λόγω της απώλειας των 25.000 νευρώνων, διαταράσσουν το σύστημα επιβράβευσης στον εγκέφαλο. Δεν έχουν το κίνητρο ( σημειώστε πως η λέξη “κίνητρο” έχει την ιδια ρίζα με τις λέξεις “κινητήριος” και “κινητικός” ) να κινηθούν γρηγορότερα αφού δεν θα λάβουν κάποια επιβράβευση για αυτό. «Αν κάνω αυτό, τότε ποιές είναι οι πιθανότητες να επιβραβευτώ παρά να απογοητευτώ;» μοιάζει να αναρωτιούνται.
Στις μέρες μας, το νέο ενδιαφέρον πεδίο της νευροοικονομίας που επιχειρεί να κατανοήσει τι προτιμάμε και τι αποφεύγουμε στα στοιχήματα και στην ανάληψη ρίσκου, χρησιμοποιεί υπολογισμούς που δεν διαφέρουν από αυτούς που έχει αναπτύξει ο εγκέφαλος σχετικά με την αναλογία κόστους-οφέλους για να κάνουμε μια κίνηση με μια συγκεκριμένη ταχύτητα ( π.χ. να πάρουμε μια κούπα καφέ ).
Επομένως η ντοπαμίνη είναι μέρος του κινητικού και ταυτόχρονα του επιβραβευτικού συστήματος – όχι αναίτια, καθώς τα κινητικά και τα επιβραβευτικά συστήματα είναι στενά συνδεδεμένα ήδη από την προϊστορική μορφή του ανθρώπινου εγκεφάλου!
Αυτά λέει η επιστήμη. Ας πάμε τώρα στην πολιτική. Οχι την…προϊστορική, τη σημερινή!
Σε τι κατάσταση βρίσκεται η σημερινή Ελλάδα; Η απάντηση είναι εύκολη: σε κατάσταση μειωμένης…ντοπαμίνης. Δηλαδή στην κατάσταση αυτού που θέλει να περπατήσει ή να τρέξει αλλά δεν…βρίσκει κανέναν απολύτως λόγο να το κάνει…Να τρέξει; Γιατί;
Η Ελλάδα σήμερα, σε μέρες ΣΥΡΙΖΑ, θυμίζει κάπως Σοβιετία, σε θέματα οργάνωσης και λειτουργίας. Κίνητρο για διάκριση; Ουδέν, Ο κόσμος αδιάφορος, όπως παλιά, στα πρώην κομμουνιστικά βαλκανικά κράτη, που πήγαινες να αγοράσεις το ένα.τυρί ή σαλάμι που είχαν στην προθήκη και κανείς δεν κουνιόταν, σού έλεγαν “αν θες πάρε, αν θες μην παίρνεις, για μας δεν αλλάζει κάτι”. Ακινησία πλήρης και ολική. Πάρκινσον, τύπου σοβιετικού.
Μοιραία προκύπτει το brain drain, η διαρροή εγκεφάλων προς τις πιο προηγμένες χώρες του κόσμου, όσων Ελλήνων δεν επιθυμούν να περιπέσουν σε αυτή την κατάσταση.
Η απαξίωση της αριστείας την οποία η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ανέμιζε, ειδικά στην αρχή της θητείας της, ως άλλο ιδεολογικό φλάμπουρο, σαφώς και λειτούργησε ενισχυτικά στο..Πάρκινσον αφού οι άριστοι ήταν εκείνοι που πρώτοι-πρώτοι “την έκαναν” για άλλες πολιτείες, όπου και θα εκτιμούσαν την αριστεία τους κάπως περισσότερο απ’ότι εδώ. Η απαξίωση της αριστείας σήμαινε ότι οι…”έλληνες ασθενείς” γνωρίζουν ότι όσο και να βελτιωθούν, δεν θα επιβραβευτούν. Συνεπώς γιατί να…κουνηθούν; Αν δεν υπάρχει επιβράβευση, προς τι ο κόπος;.
Μαζί και η απουσία κινήτρου. Οταν έχεις κάνει συνέταιρο στη δουλειά σου -ακούσια- το κράτος που σου παίρνει τα μισά γιατί “να ανεβάσεις στροφές; Ποιό είναι το κίνητρό σου για να κινηθείς γρηγορότερα;
Κι έτσι προκύπτει μια μαλθακή, παραιτημένη κοινωνία που βρίσκεται σε κατάσταση…Πάρκινσον. Εχει πάψει ν’αντιδρά και το κάνει μόνο σε περιπτώσεις…φωτιάς, όπως τα εθνικά θέματα ( βλ. συλλαλητήρια για τη Μακεδονία ). Μια παραδομένη, άβουλη, αποχαυνωμένη κοινωνία που κινείται αργά-αργά, νωχελικά, …ανατολίτικα, που έχει καθήσει στην καρέκλα του ασθενούς, χωρίς να προσδοκά ότι κάποτε θα κατορθώσει να μεταβεί κάπου καλύτερα..
Τι απαιτείται για “να πάρει μπρος” ο ασθενής; Ακριβώς το αντίθετο απ’ότι συμβαίνει μέχρι τώρα. Κι ένας ηγέτης που θα εμπνεύσει πραγματικά τους πολίτες ότι μπορεί να γίνει η υπέρβαση από τον σημερινό βάλτο του φόβου και της μιζέριας, σ\έναν εποικοδομητικό ανήφορο που κάπου -συγκεκριμένα- θα οδηγεί…Μόνον τότε μπορεί να ητηθεί το Πάρκινσον και να παραχθεί “ντοπαμίνη ανάπτυξης και δημιουργίας”. Ειδάλλως, μόνιμη απομόνωση, θλίψη και απομάκρυνση από τη ζωή που γρήγορα τρέχει…
-Τα επιστημονικά στοιχεία για τη νόσο του Πάρκινσον αντλήθηκαν από τα pop-science βιβλία «Αγνοια», «Ολιβερ Σακς: εν κινήσει» ( από τις εκδόσεις ΡΟΠΗ ) και «Ξυπνήματα» ( εκδ.Αγρα ).
