Αφορμή για το σημερινό μας λεξιλογικό άρθρο έδωσε η επικείμενη κατάργηση της διδασκαλίας του μαθήματος των Λατινικών στην Τρίτη Λυκείου και η αντικατάστασή τους από το μάθημα της Κοινωνιολογίας. Εδώ δε θα επιχειρηματολογήσουμε για την αναγκαιότητα της διατήρησης του μαθήματος, αλλά θα δημοσιεύσουμε σε συνέχειες λατινικές εκφράσεις που υπάρχουν στο λεξιλόγιό μας.
Γράφει η Σοφία Μουρούτη Γεωργάνα
Μείνετε συντονισμένοι, λοιπόν, και ξεκινάμε:
Ab imo pectore, από τα βάθη της ψυχής μας πονάμε για τις τυχαίες και χωρίς σκέψη αλλαγές που σκέφτεται και προτείνει ο Υπουργός (imus, a, um είναι ο κατώτατος, ενώ pectus, oris το στήθος. Η λατινική ψυχή ζει στο pectoral το αγγλικό, το στέρνο, θώρακα).
Αb ovo είναι μια δεύτερη φράση πολύ απαιτητική την οποία όμως οι φανατικοί αναγνώστες λογοτεχνικών βιβλίων ή εκείνοι που διαβάζουν κριτικές την συναντούν. Τη χρησιμοποιούμε, όταν έχουμε μπροστά μας κείμενο με λεπτομερή έκθεση γεγονότων, που πολλές φορές κουράζει. Προήλθε από μια αναφορά του Ορατίου (Ars Poetica 147) σε κάποια μακρόσυρτη αφήγηση για τον Τρωικό πόλεμο που άρχιζε από το αυγό της Λήδας, για την ακρίβεια τα δύο αυγά της Λήδας από τα οποία γεννήθηκαν, με πατέρα το Δία ο Πολυδεύκης και η Ωραία Ελένη, η αφορμή της Τρωικής εκστρατείας.
Αd amoenitatem των αναγνωστών προς τέρψη τους προσπαθεί η ιστοσελίδα μας, αν και για την τέρψη, το amoenitas, amoenitatis, φροντίζουν και οι έχοντες εξουσία, όταν δεν τους κάνουν να κλαίνε.
Ad absurdum είναι η εις άτοπον απαγωγή, όταν βρίσκουμε το σωστό, αφού έχουμε προηγουμένως αποκλείσει όλα αυτά που δεν ταιριάζουν (το ad που το αναφέρουμε συχνά είναι η πρόθεση εις ή σε στα νέα ελληνικά. Absurdus, a, um ο άτοπος, ο δύσηχος, ο παράλογος που επιβιώνει στις αγγλικές ανοησίες absurdities, και τον βρετανικό absurd, τον παράλογο).
Στο τέλος ενός βιβλίου βλέπουμε τα addenta τις προσθήκες, όρος που διατηρείται στη διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία είτε στον ενικό addentum είτε στον πληθυντικό addenta.
Το ad hoc είναι γνωστό σε όλους και σημαίνει γι’ αυτό το σκοπό.
Ad hominem κριτική ασκούν πολλοί με στόχο το να προβάλλουν τον homo, hominis, τον άνθρωπο. Δυστυχώς τον τελευταίο καιρό χορτάσαμε από δαύτη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η επιχειρηματολογία απουσιάζει, αντιθέτως υπερτερούν τα σχόλια που προσβάλλουν την προσωπικότητα των συνομιλητών.
Ad gloriam προς δόξαν των Λατινικών γράφεται το αρθράκι μας αυτό, μια γλώσσας ζωντανής με απογόνους πολλές ευρωπαϊκές λατινογενείς γλώσσες.
Ad infinitum στο άπειρο και ad libitum κατά βούληση είναι οι τελευταίες παγιωμένες φράσεις για σήμερα. Μάλιστα αυτό το τελευταίο το βλέπουμε και ως ad lib. Φράση αγαπημένη στους μουσικούς, όταν εκτελούν το κομμάτι τους όπως θέλουν, χωρίς μετρονόμο, καθώς και όρος ιατρικός. Οι παιδίατροι, οι καλλιεργημένοι τουλάχιστον, συμβουλεύουν να τρώει το παιδί, μετά από ασθένεια ad libitum, όσο θέλει. Και οι ηθοποιοί ενεργούν ad libitum, τις φορές που λένε και πράγματα έξω από την παρτιτούρα τους.
Που να τα καταλάβει αυτά ο Υπουργός μας;
Συνεχίζουμε…
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
