today-is-a-good-day
23.5 C
Athens

Λεξιλογώντας το Θόρυβο

Οι διακοπές εκτός από ησυχία έχουν θόρυβο και φασαρία, ιδιαίτερα αν βρεθεί κανείς σε πολύβουες παραλίες, κοσμικά μπαρ, εστιατόρια και ποικίλους τόπους αναψυχής.

Γράφει η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα

Ο θόρυβος θορυβούσε από παλιά, δεν ήταν καθόλου αθόρυβος. Τον πρωτοσυναντάμε να κάνει τους πρώτους θορυβώδεις ήχους του τον 6ο αιώνα π.Χ. στον ποιητή Πρατίνα από τους Φλειούς της Αργολίδας. Ο μακρινός ποιητής ασχολήθηκε κυρίως με το σατυρικό δράμα, όπου τα αστεία με το χορό των Σατύρων, τραγόμορφων οπαδών του θεού Διονύσου, ήταν χοντροκομμένα και προκλητικά. «Τὶς ὁ θόρυβος ὅδε; τί τὰδε τὰ χορεύματα;» θα γράψει ο ποιητής, δηλαδή τι είναι αυτός εδώ ο θόρυβος, τι είναι αυτοί οι χοροί;

Την ινδοευρωπαϊκή ρίζα *dher(w) – (=θορυβώ, μουρμουρίζω) της λέξης την βλέπουμε στo γερμανικό ρήμα drönen που σημαίνει βροντώ.

Ὁ θόρυβος λοιπόν στα ελληνικά μας βγαίνει από το θορυβέω – θορυβῶ. Είναι μάλιστα εντυπωσιακό ότι πολλές λέξεις που δηλώνουν ήχο στη γλώσσα μας έχουν την παραγωγική κατάληξη -βος. Ὁ φλοῖσβος των κυμάτων, το μέτρο ἴαμβος, που έδινε ένα ιδιαίτερο άκουσμα, ο διθύραμβος, τραγούδι θρησκευτικό για τη λατρεία του θεού Διονύσου και ο βόμβος, ο συνεχής θόρυβος.

Οι θόρυβοι του καλοκαιριού μπορεί να είναι απαλοί, ευχάριστοι, όπως το θρόισμα των φύλλων, που ανήκει στην ίδια οικογένεια ετυμολογικά.

Ο θόρυβος ακόμη ενδέχεται να είναι εκκωφαντικός σαν την μουσική των κέντρων διασκέδασης παρα θίν’ αλός ή μπιτσόμπαρων, όπως τα λέει η νεολαία.

Ο θόρυβος πηγαίνει παντού και έχει και άλλους αμέτρητους προσδιορισμούς: δυνατός, βροντερός, διαπεραστικός…

Ο θόρυβος καταλήγει δυσάρεστο άκουσμα όταν είναι θρήνος που έρχεται από την ίδια ινδοευρωπαϊκή γλωσσική οικογένεια.

Θόρυβο κάνουν και οι άνθρωποι κυριολεκτικά και μεταφορικά και όσο πιο κούφιοι είναι τόσο πιο πολύ ακούγονται.

Ο θόρυβος μπορεί να γίνει σάλος, αντάρα, ντόρος, απίστευτη αναταραχή, σούσουρο, ηχορρύπανση.

Ο θόρυβος στα δίκυκλα που το παρακάνουν έχει τη δική του κάρτα, την κάρτα ελέγχου θορύβου, αλλά γίνεται αντικείμενο της φυσικής ως λευκός θόρυβος, οπτικός θόρυβος, θερμικός θόρυβος, φαινόμενα για τα οποία αποφαίνονται οι ειδικοί.

Μαζί με τα ωραία ο θόρυβος επιφέρει απώλειες, θορυβογενείς όπως τις αποκαλούν οι ειδικοί. Μας παίρνει τα αυτιά και χάνουμε την ακοή μας. Θορυβημένοι από το πάθημα καταδικαζόμαστε σε βαρηκοΐα.

Οι απανταχού θορυβοποιοί έχουν σήμερα την τιμητική τους.

Στα παλιά ελληνικά, όταν οι αρχαίοι μας έλεγαν τη φράση, «ἦλθον ἐς θόρυβον» εννοούσαν «μπλέχτηκα σε καβγά».

Το θορυβώδες σημερινό μας λήμμα θα ευχηθεί, εκτός από ευχάριστους θορύβους, τα αντώνυμα του λήμματος ησυχία, σιγή, σιωπή, ηρεμία για τις ημέρες πριν από το Δεκαπενταύγουστο.

*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ